Hoge opkomst bij strijdbaar antiracismeprotest

Dit weekend waren er wereldwijd acties in het kader van de internationale dag tegen racisme en discriminatie, met grote protesten in steden als Londen, Wenen en Athene. Afgelopen zondag stond het protest in Nederland in teken van de komende verkiezingen en had met de leus geen racisme in de raden een duidelijke boodschap.

Door Hella Baan

In de aanloop naar de demonstratie werd het protest onder vuur genomen door extreem-rechtse media, opiniemakers en politici. Deelnemende organisaties werden van extremisme en zelfs van antisemitisme beschuldigd. Dat had effect. Vrijwel onmiddellijk bezweken de Partij voor de Dieren, PvdA en SP voor extreemrechtse druk en trokken zich terug.

Dat de Amsterdamse SP zich terugtrok was vooral opvallend. Eerder had de afdeling namelijk een motie aangenomen die zich nadrukkelijk uitsprak voor een antiracistische koers tegenover extreemrechtse partijen als PVV en FvD.

Principes

Ondertussen toonde de Amsterdamse GroenLinks-lijsttrekker Rutger Groot Wassink wel ruggengraat. Ondanks grote druk van de Groenlinkse partijtop wilde hij – samen met de meer dan zeventig organisaties en partijen – nog steeds werk maken van het gemeenschappelijke protest tegen racisme in de raden.

Deze context gaf de demonstratie nog meer urgentie. Want een groeiende groep linkse mensen en organisaties zijn zich bewust van oprukkend extreemrechts en de normalisering van racisme. Baudet verdedigde zijn rassenleer als ‘wetenschap’. Het Emmense PvdA kandidaat-raadslid Ugbaad Kilincci werd slachtoffer van racistische scheldpartijen en beledigingen. En vlak voor de demonstratie bracht de PVV een zoveelste racistische campagnefilmpje uit. De hoge opkomst bij het protest was in deze context van groot belang.

Rond één uur ’s middags stroomde de dam vol met een divers publiek van jong, oud, zwart en wit. Mensen brachten bonte actiematerialen met zich mee: regenboogvlaggen; partij- en vakbondslogo’s; zelfgemaakte borden en spandoeken; groene Groenlinks en rode SP hesjes. Vluchtelingen van We Are Here hielden een spandoek omhoog: ‘Wij hebben mensenrechten nodig’. Domestic workers voerden de leus: ‘100.000 families vertrouwen ons’.

Urgentie

Onder de demonstranten heerste een groot besef van de noodzaak om in actie te komen. Zo zei Tina uit Duitsland: ‘Racisme wordt zelfs als mening gelegitimeerd. Tegelijkertijd torpederen rechts reactionairen de vrijheid van meningsuiting.’ Hassan uit Utrecht merkte op dat het fijn is om veel jongeren te zien die dit ook een belangrijk onderwerp vinden.

Ook de piratenpartij was aanwezig met vlaggen en Piraten tegen Racisme borden. Lynn Fokkens, nummer drie op de Amsterdamse lijst zei: ‘natuurlijk ben ik erbij. Veel linkse partijen doen stoer en zeggen dat ze tegen racisme zijn. Maar ondertussen hebben ze het manifest niet ondertekend of zich teruggetrokken. Ook dat gesteggel over de leus van de demonstratie snap ik niet. Ondertussen dreigt Nanninga van Forum voor Democratie in de gemeenteraad te komen. We moeten nu juist harder inzetten op antiracisme. De Piratenpartij is bereid om op te komen voor burgerrechten. Wij staan dan ook nog steeds onder het manifest.’

Demonstratie

Namens Comité 21 Maart beet Saida Derrazi vanaf het podium de spits af: ‘wij geven uit liefde onze mening ter verbetering; strijden voor meer inclusiviteit en diversiteit; willen af van racistische symbolen zoals zwarte piet en eisen een plek voor mindervalide mensen en LHBT’ers.’

De volgende spreker Najeebullah Azad (student en vluchtelingenrechten activist) zet zich in voor Afghaanse vluchtelingen in Nederland. Hij wordt direct geconfronteerd met het onmenselijke uitzetbeleid en de EU-deals met landen zoals Turkije en Afghanistan: ‘Iedereen zou dezelfde rechten moeten hebben, maar dat is niet het geval. Om racisme te stoppen moeten we de gigantische uitgaven aan oorlog stoppen en dat geld in onderwijs steken.’

Na deze aftrap gaat de stoet van start. Trots dragen onder meer Anja Meulenbelt (Bij1), Khadija Tahiri-Hyati (kaderlid en president van FNV Schoonmaak) en Rutger Groot Wassink (GL) het kopspandoek. Daarachter volgen mindervaliden. Zij geven het tempo aan.

De SP is goed vertegenwoordigd. Hun blok is grotendeels georganiseerd door ROOD Amsterdam. Maar er zijn lokale afdelingen en leden uit het hele land aanwezig. Ook tweede kamerleden Sadet Karabulut en Cem Lacin lopen mee.

Iedereen in de demonstratie liet zich flink horen. ‘Klassiekers’ als: ‘Toen niet, nu niet, nooit meer racisme’; ‘zwarte piet is zwart verdriet – dat is mijn traditie niet’ en ‘solidariteit met de vluchtelingenstrijd’, worden afgewisseld met: ‘Annabel antisemiet – Jouw racisme moet ik niet!’

Er is enorm veel politie op de been. Politiepaarden, agenten en arrestatieteams in burger lopen om de demonstratie heen. Fascisten van Pegida proberen de demonstratie te provoceren en krijgen ruim baan van de politie. De demonstranten blijven gedisciplineerd en laten zich niet provoceren.

Eenheid

Aangekomen op het museumplein vindt het laatste deel van het programma plaats. Ewout van den Berg roept namens het comité op tot het bouwen van een brede en krachtige antiracistische beweging waarin wit, zwart, moslim, jood, cis, trans, homo, hetero, migrant, vakbondslid samenkomen. Door linkse samenwerking van onderaf kunnen we het rechtse tij keren.

‘Met de politiek van verdeel en heers lacht het grootkapitaal in zijn vuistje,’ zegt oud-februaristaker Max van de Berg in zijn aangrijpende bijdrage. Hij maakte dit mee in de jaren ‘30. ‘Ik besefte mij pas echt de gevolgen toen ik op de treinen uit het Oosten stond te wachten en mijn familieleden hier niet in zaten, dat ze nooit meer terug zouden komen.’

Dagelijks bestuurslid van de FNV Kitty Jong gaat hierop door: ‘We moeten niet alleen zeggen, stop racisme in de raden, maar ook in bedrijven en organisaties. We moeten strijden tot er nergens meer racisme is.’

De eerste stap is weten wie je vijand is. Daarvoor moet je door de holle frasen heen prikken, stelt Ibtisam Abaâziz (Stichting Meld Islamofobie). ‘Zo vindt Rutte wel het filmpje van Wilders onsmakelijk, maar zegt tegelijkertijd over racisme “ga weg als je het niet bevalt”.’ In die strijd moeten we ons niet tegen elkaar uit laten spelen. Dino Suhonic vat de weg vooruit doeltreffend samen: ‘Wij hebben behoefte aan een compromisloze strijd tegen uitsluiting op alle fronten.’

Keerpunt

De organisatoren van de demonstratie en de ondersteunende partijen en organisaties hebben veel te verduren gekregen. Maar ondanks de (extreem)rechtse hetze werd de demonstratie een succes, omdat een toenemend aantal mensen de urgentie voelt en zich niet door druk laat weerhouden. Op het hoogtepunt van de demonstratie waren er 4000 mensen, wat een stuk meer is dan in voorgaande jaren.

De hoge opkomst en de goede, strijdbare sfeer gaven zowel de deelnemers als de organisatoren zelfvertrouwen – dit soort momenten hebben we veel meer nodig. Het principiële antiracisme van Groot-Wassink wordt nu in het Parool bejubeld als ‘gouden greep’. In het stuk wordt PvdA-raadslid Emre Ünver (ook aanwezig bij de demonstratie) geciteerd: ‘Groot Wassink heeft de juiste keuze gemaakt, een keuze die van moed getuigt. Hij leidt niet alleen in de peilingen, maar wordt hiermee ook de morele leider van links.’

Principieel links leiderschap zullen we nog veel meer nodig gaan hebben. De opkomst van extreemrechts is voorlopig nog niet gestopt en links heeft nog een lange weg te gaan om weer een echt alternatief te worden. Maar de uitstekende demonstratie van 18 maart was in deze context een groot succes en legt een basis waarop we kunnen voortbouwen.

Met dank aan Rosanne Beentjes voor de interviews.