Politiegeweld G20: onderste steen moet boven
Door Lucien Sánchez
‘Er heeft geen politiegeweld plaatsgevonden’ zei Olaf Scholz, burgemeester van Hamburg over de G20. Iedereen die in de week van de G20 in Hamburg was weet dat dat een kwalijke leugen is. Ooggetuigen verklaringen tijdens de evaluatie spraken onder anderen van fysiek geweld, seksuele intimidatie en transfobe uitingen. Geweld werd tijdens de top tactisch ingezet en was gericht op escalatie.
Zo werden bij de Welcome to Hell demonstratie activisten gevraagd gezichtsbedekking af te doen. Volgens ooggetuigen en camerabeelden gaf het grootste gedeelte van de activisten hier gehoor aan. Terwijl de politie nog met de organisatoren van de demo onderhandelde werd er op de demonstranten ingeslagen. Demonstranten kwamen vast te zitten tussen een muur en een gewelddadige politie linie, en zo ontstond er chaos. Ooggetuigen zeiden dat het een wonder is dat er niemand ernstig gewond is geraakt, en dat de politie, door het toepassen van die tactiek het risico accepteerde dat er doden hadden kunnen vallen.
Na het tot tweemaal toe gewelddadig de kop in drukken van een vreedzame demonstratie braken er, voorspelbaar genoeg, rellen los. Hoewel dit Merkel in staat stelde om activisten over de hele linie verder te criminaliseren, en de aandacht af te leiden van de politieke boodschap van de protesten, werd er door de organiserende partijen van de actieweek bewust gekozen elkaar niet publiekelijk af te vallen. Dit op basis van lessen uit voorgaande internationale toppen. In plaats van afstand te nemen van de begrijpelijke woede van sommige activisten in reactie op de repressie, ligt de verantwoordelijkheid van de escalatie bij Merkel en co.
Activisten constant belaagd
De repressie vond ook al van te voren plaats. Wij vertelden hoe één van onze bussen bij de grens werd teruggestuurd. De kampen met slaapplekken en eten voor activisten was één van de zaken die de organiserende groepen het meest heeft bezig gehouden. Na veel vergende bureaucratische en juridische processen kregen de kampen toestemming van de rechter om plaats te vinden. Kort na het opzetten werd het anti-kapitalistische kamp hardhandig ontruimt door de politie waarbij ze pepperspray gebruikte en tenten sloopten.
Bij beiden kampen werden de toegangswegen geblokkeerd om aanvoer van mensen en eten te voorkomen. Tijdens de evaluatie kwam naar voren dat de politie had gehandeld op de basis van het feit dat de hoogste politiechef in Hamburg had gezegd dat er geen kamp zou komen en dat dat het er dús niet zou komen, ondanks de uitspraak van de rechter. Dit werd tijdens de evaluatie gezien als een coupe van de politie, tegen de rechtsstaat, en een aanval op het recht op vereniging.
De hardhandige aanpak van de kampen zorgde ook voor groeiende solidariteit vanuit de bewoners van Hamburg. Zo openden individuen en kerken hun deuren. Ook het ‘niet-antikapitalistische’ kamp kon uiteindelijk plaatsvinden, zij het met constante onzekerheid en dreiging vanuit de politie. Op deze manier werd een significant deel van de activisten uitgeput en afgeleid van hetgeen waar ze voor kwamen; het laten horen van hun stem.
Media en beeldvorming
De media heeft een grote rol gespeeld in het criminaliseren van de activisten en het de-politiseren van het publieke debat. De vraag of er hier meer invloed op uitgeoefend had kunnen worden kwam uiteraard op tijdens de evaluatie. Zoals we ook in Nederland merkten, gaven journalisten die daadwerkelijk aanwezig waren geweest bij de acties, en zelf getuigen waren geweest van de confrontaties met de politie, een veel genuanceerder beeld. De rest van de media nam veelal de politieverklaringen van wat er gebeurd zou zijn over.
Verslagen van correspondenten die aanwezig waren bij de demo’s werden in twijfel getrokken door hun eigen mediabedrijf. Ook werden 10 geaccrediteerde journalisten geweigerd bij de officiële G20 top (daar lopen nu rechtszaken over) en de website Linksunten Indy Media werd in de na-sleep van de G20 door Duitse justitie aangemerkt als extreem links en uit de lucht gehaald.
Het sentiment van de evaluatiebijeenkomst was: ‘We kunnen het beeld dat is gecreëerd van G20 activisten niet wegnemen, maar we kunnen er wel een ander beeld naast zetten’. Een groep is daarom bezig zo veel mogelijk ooggetuigen verklaringen van gebeurtenissen tijdens en rond de G20 te verzamelen.
Vervolgingen
Sommige internationale activisten zitten nog altijd vast. De uitspraken van de rechter, en toegeschreven straffen laten zien dat het om politiek symbolische veroordelingen gaat. Daarnaast zijn er volgens de politie nog 2000 zaken waar nog onderzoek naar loopt. Deze repressie van activisten bij G20 is deel van een groeiende tendens van onderdrukking van linkse activisten en organisaties in Europa. Wetten die zijn opgesteld aan de hand van de acties bij Blockupy in Frankfurt zijn sinds enkele maanden ingevoerd in Duitsland en maken het activisten steeds moeilijker. Hierdoor kan het slechts aanraken van een agent worden beoordeeld als geweld, en zijn er bijvoorbeeld hogere straffen voor verzet bij arrestatie. Daarnaast worden er 59 casus tegen politie officieren nog onderzocht. Maar er is weinig geloof dat deze verantwoordelijk zullen worden gehouden voor hun acties.
Het instellen van een onderzoekscommissie naar de gebeurtenissen rond de G20 is door de gemeente geweigerd. Op aandringen van DIE LINKE werd er wel een groep opgericht voor dit doel, maar deze heeft weinig bevoegdheden en bijvoorbeeld beperkte inzagen mogelijkheden in politie-documenten. Daarnaast kijkt deze groep slecht naar de gebeurtenissen van de donderdag en vrijdag van de actie week, en niet alles daar omheen.
Een burgerinitiatief organiseert daarom ook een onafhankelijk onderzoek naar burgerrechten tijdens de G20 acties.
Initiatieven
De ruim 200 mensen die waren afgekomen op de evaluatie waren veelal Duitse activisten betrokken bij de organisatie van de actie week, maar er waren ook linkse gemeenteraadsleden en locals die betrokken waren geraakt uit solidariteit met de actievoerders. Helaas was vanwege de relatief grote aantallen, de evaluatie vrij ‘top-down’ georganiseerd, waardoor er geen ruimte was voor input vanuit de zaal, maar slechts discussie gevoerd werd tussen genodigden op het podium.
Wel was er aan het einde ruimte voor om initiatieven die voort zijn gekomen uit de acties rond de G20 te delen. Dezen focussen zich vooral op het onderzoeken en inzichtelijk maken van wat er precies heeft plaatsgevonden in termen van politiegeweld en repressie rond de G20. Daarnaast zijn er initiatieven voor het versterken de netwerken die zijn opgebouwd rond de G20 acties, bijvoorbeeld door politieke discussie bijeenkomsten te organiseren met buurtbewoners die door de G20 acties betrokken zijn geraakt. Op deze manier dienen de protesten ook voor het versterken van de positie van radicaal-links op de lange termijn.
Foto: Demonstratie tegen de G20, Rathausplatz, Hamburg, 2 juli 2017. CC: Frank Schwichtenberg.