Marxisme Festival geeft hoop op een nieuw links

Afgelopen weekend (13 en 14 mei) organiseerden de Internationale Socialisten het jaarlijkse Marxisme Festival in CREA in Amsterdam. Het was een inspirerend weekend vol radicale politiek, theorie en discussie.
16 mei 2017

Door Jeroen Loeffen

Het thema was dit jaar ‘Tijd van monsters – tijd voor verzet!’. Een vrije vertaling van Antonio Gramsci’s uitspraak ‘De crisis bestaat uit het feit dat het oude stervende is, maar het nieuwe nog niet geboren kan worden, in deze tussenfase ontstaat een grote verscheidenheid aan morbide symptomen.’ Tijd van monsters verwijst naar de huidige toestand in de wereld: de verkiezing van Trump in de Verenigde Staten, de winst van Wilders en Rutte bij de Nederlandse verkiezingen en de opkomst van extreem-rechts in de rest van Europa.

Daarnaast zijn echter ook kiemen zichtbaar van een opkomend verzet, zoals de massale Women’s March na de inauguratie van Trump, de Climate March en Kick out Zwarte Piet. Het Marxisme Festival is de laatste jaren uitgegroeid tot hét trefpunt in Nederland om dit verzet vorm te geven en strijdterreinen met elkaar te verbinden.

De opkomst was met meer dan 240 deelnemers hoger dan vorig jaar, wat erop wijst dat steeds meer activisten het festival weten te vinden. Met verschillende parallelle bijeenkomsten bood het festival een rijk aanbod aan lezingen, discussies en workshops. Daarnaast was er in de boekwinkel van Leeslinks voor de liefhebbers een rijk en gevarieerd aanbod aan nieuwe en tweedehands literatuur. Er was gratis kinderopvang georganiseerd voor activistische ouders. Op zaterdag werd voor een heerlijke veganistische maaltijd gezorgd.

Antiracisme en feminisme

Veel aandacht ging tijdens het festival uit naar de vraag hoe de opkomst van extreem-rechts te stoppen. Sadet Karabulut (SP) en Ewout van den Berg (Internationale Socialisten) gingen in debat over de vraag wat voor soort links hiervoor nodig is. Ze wezen op het belang van het combineren van anti-racisme met het stoppen van het afbraakbeleid van de huidige regering.

Eén van de bijeenkomsten die er verder uit sprong was de bijeenkomst van antropologe Miriyam Aouragh over de beperkingen van de privilegetheorie. Door de link te leggen tussen de jaren 80 en nu, liet Aouragh zien dat er een verband bestaat tussen de opkomst van de privilegetheorie en het defaitisme van links. Ze toont aan de hand van zwarte denkers van de laatste dertig jaar dat privilegetheorie als analytisch begrip een meerwaarde kan hebben, maar ook belemmerend kan werken bij de opbouw van een organisatie.

Ook was er dit jaar veel aandacht voor feminisme. Anja Meulenbelt (Artikel 1) sprak over socialistisch feminisme. Een ander inspirerend moment was de bijeenkomst over ‘vrouwen in de frontlinie’. Hier spraken Antoinette van Peperstraaten van Feminist Club, Berna Toprak van Women Inc en Hella Baan van Internationale Socialisten over hun strijd. Er volgde een discussie over feminisme en religie en over inclusief feminisme. Dat een extreem-rechtse trol de bijeenkomst probeerde te verstoren laat precies zien hoe urgent die strijd is.

Internationaal

Verder was op het festival aandacht voor internationale politiek. Een van de sprekers dit jaar was Awad Abdel Fattah. Een Palestijnse politicus uit Palestina 48 (Israël), die al jaren actief is binnen de Nationale Democratische Assemblee (Balad). Hij sprak over de positie van Palestijnen in Israël en pleitte naar voorbeeld van Zuid-Afrika voor een éénstaatoplossing.

Max van Lingen (Internationale Socialisten) besprak de actuele situatie in Syrië. Sebastian Proos (Rood, jong in de SP) en Rosanne Beentjes (Internationale Socialisten) riepen op tot deelname aan de protesten tegen de G20 in Hamburg. Anne Fleur Dekker (Internationale Socialisten) sprak over de mythe van groen kapitalisme en de noodzaak om milieu-activisme te combineren met antikapitalisme.

Een luchtige toets werd aangebracht door Dan Hassler-Forest (universitair docent media- en cultuurwetenschappen) die een lezing gaf over het verzet tegen Trump aan de hand van vele voorbeelden uit de populaire cultuur.

Theorie

Socialistische theorie en geschiedenis kwamen in verschillende bijeenkomsten aan bod. Vragen die centraal stonden waren onder andere: waarom zou je Het Kapitaal van Karl Marx moeten lezen? En wat kunnen we leren van de opkomst van het fascisme in de jaren 20 en 30 en antifascistisch verzet?

De relevantie van het gedachtengoed van revolutionairen uit het verleden zoals Che Guevara en Antonio Gramsci werd ook besproken. Verder werd stilgestaan bij het 100-jarige jubilieum van de Russische Revolutie. Heinz Mölders (Multiloog project) verzorgde een workshop over marxisme en psychologie.

Tot slot was er aandacht voor de opkomst van het kapitalisme. Pepijn Brandon (universitair docent VU) ging in op de zogenaamde ‘Gouden eeuw’ in Nederland. Hij laat zien dat het geweld dat de Nederlandse staat gebruikte tijdens de gouden eeuw geen toevalligheid was, maar juist inherent onderdeel van de opkomst van het kapitalisme.

Hoogtepunt

Een van de hoogtepunten van het festival was het groepsgesprek tussen Sylvana Simons (Artikel 1), Anousha Nzume (actrice en schrijfster van het boek Hallo witte mensen) en Peyman Jafari (politicoloog UvA) over de strijd tegen racisme. Dyab Abou Jahjah moest helaas op het laatste moment afzeggen, maar Anousha Nzume maakte dit als vervangster meer dan goed.

Aan de hand van persoonlijke anekdotes vertelden deze dappere vrouwen over hun dagelijkse strijd tegen racisme. Indrukwekkend was Simons’ verhaal over de rechtszaak tegen haar beledigers en het feit dat géén van de mannen het lef had haar aan te kijken. Nzume vertelde onder andere hoe de ervaringen die zij had op de zwarte school waar zij werkte haar deden beseffen dat racisme en klasse met elkaar verbonden zijn.

Tijdens de vragenronde werd door mensen van verschillende organisaties over en weer de hand uitgereikt en opgeroepen om samen te werken. Tijdens de slotrally werd uit solidariteit met de Palestijnse hongerstakers de salt water challenge gedaan. Activisten van verschillende strijdterreinen kwamen nog een keer bij elkaar en het pleidooi voor samenwerking werd nog eens herhaald.

In deze tijd van monsters is het meer dan ooit nodig om een verenigd links front te vormen. Tijdens het marxisme festival zijn hier stappen in gezet. Het biedt hoop op een toekomst waarin een nieuw, sterk en inclusief links mogelijk is.