Verenigde Staten: ‘Een vloedgolf van verzet’
Hier in Nederland zijn we enorm onder de indruk van de snelheid en de massaliteit waarop mensen in de VS de straat op gingen tegen Trump. Kunnen jullie vertellen hoe het verzet er nu voorstaat?
Sharon: Er gebeurt zoveel dat het bijna overweldigend is. Neem Trumps Muslim ban, en de onmiddellijke reactie van duizenden en duizenden mensen over het hele land die naar de vliegvelden gingen – wit, zwart, moslim, Latino. Jewish Voices for Peace hebben een netwerk opgezet om snel te kunnen reageren op aanvallen op moslims, vooral in de omgeving van New York.
Hier in Chicago zijn twee buurtorganisaties gevormd. In een buurt kwamen vierhonderd mensen naar een bijeenkomst om de verdediging van immigranten te organiseren, onze buren die bedreigd worden met deportatie en andere aanvallen. Er is gewoon zo’n vloedgolf van verzet op zoveel fronten.
In de komende anderhalve maand is er Internationale Vrouwendag, wat een grote actiedag gaat worden. Twee dagen later, op de 10de, is er een actiedag in solidariteit met Standing Rock. In april is er een klimaatdemonstratie, 1 mei belooft een heel grote actiedag te worden, er is een LHBTQ-demonstratie in Washington in juni en dat is allemaal nog maar het topje van de ijsberg. Op basisniveau beweegt er meer dan we ooit hebben meegemaakt sinds de ISO bestaat en dat is veertig jaar. Dat is de grote verandering: mensen die nog nooit gedemonstreerd hebben, waaronder veel werkende mensen, stromen nu naar de protesten.
Iets anders is dat in de zogenaamde Red States, die voor Trump gingen in de verkiezingen, Republikeinse en zelfs Democratische congresleden terugkwamen om zogenaamde ‘townhall meetings’ te houden, wat normaal gesproken een hoop gebluf, gebral en gelul is. Maar dit nu werden ze onthaald door enorme demonstraties van mensen die niet op Trump gestemd hebben met handgemaakte protestborden: ‘Jullie moeten me uitleggen waarom jullie mijn gezondheidszorg gaan afnemen! Jullie moeten me uitleggen waarom jullie migranten oppakken en massadeportaties organiseren!’
Ook is er nu een beweging voor reproductieve rechten aan het ontstaan. Met zo’n anti-abortus president voelen rechtse krachten zich natuurlijk gesterkt en een van de dingen waar we nauw bij betrokken zijn is om ze te confronteren als ze protesten houden. Dus we zijn overweldigd door activiteit, wat natuurlijk een heel goed probleem is om te hebben.
Trumps verkiezingsoverwinning heeft ook extreem-rechts gesterkt, met een enorme toename van haatmisdrijven.
Ahmed: Je herinnert je misschien Trumps campagne speech waarin hij praatte over het bouwen van de muur en zoiets zei als: ‘Mexicanen komen hier naartoe en ze veroorzaken criminaliteit, verkrachtingen en drugs’ en toen toevoegde: ‘en ik stel me zo voor dat sommigen van deze mensen oké zijn.’ Sommigen van deze mensen! Hij bleef maar herhalen: ‘er zijn veel bad hombres’, dat soort taal.
Hoe opgewekt we ook zijn over het verzet, het is volgens mij belangrijk om vast te stellen dat dit een even grote ruk naar rechts is als onder Ronald Reagan. De positie die we toen innamen was om te proberen mensen te overtuigen: ‘Nee, je kunt je nog verzetten, we moeten ons verzetten’, en dat moesten we natuurlijk ook zeggen. Maar op dat moment waren mensen ontzet en vol ongeloof, de mate van verzet kwam niet in de buurt van wat we nu zien.
Maar ik geloof dat, hoewel deze verschuiving net zo scherp is als toen, de regering ook veel instabieler is, in termen van beleid, maar zelfs binnen de heersende klasse en binnen de staatsinstellingen. Ze vinden Trump daar erg onvoorspelbaar. Gisteren zag ik een interview met Ned Price, een CIA-man die net is opgestapt met de woorden ‘Dit kan ik zo niet.’ Je moet begrijpen waar hij vandaan komt: ‘Ik ben een CIA-man, ik geloof in de grondwet’, snap je? Hij gelooft in de Amerikaanse staat, in Amerikaans imperialisme, maar dan wel op de ‘juiste manier’. Dat zegt iets.
Maar het is belangrijk dat mensen begrijpen dat ze er echt voor gaan. Mensen praten en grappen: ‘Weet je nog toen we het alleen nog maar over zijn haar hadden?’ En ze gaan er echt voor. Mensen grappen over Trump, maar deze man heeft de Amerikaanse staat tot zijn beschikking en de opinie van de heersende klasse gaat niet massaal tegen hem in. De koersen op Wall Street zijn enorm omhoog geschoten. Dus als Trump ze tien dingen geeft voordat hij implodeert, dan gaan ze daarvoor.
Dus er is een scherpe verschuiving naar rechts en het is voelbaar. De Muslim ban is bloedserieus. Er zijn nu mensen die openlijk discussiëren in islamofobe en racistische termen en ze zijn zich aan het organiseren. Dus wij proberen ook op veel plaatsen te organiseren, vooral op campussen. Maar zoals iemand me laatst vertelde, witte racisten organiseren nu ook tours langs campussen om te proberen hun basis te consolideren.
Sharon: Hoe ik het zou omschrijven is dat er nu sprake is van een extreme polarisatie en dat rechts enorm gesterkt is. De haatmisdrijven gaan door: tegen moslims, tegen Latino’s. De politie gaat door met het neerschieten van zwarte mensen. Het verschil is dat onze kant er nu tegen organiseert en dat is wat zo goed is. Maar de situatie is echt vreselijk als het gaat om aanvallen op onderdrukte mensen, vooral moslims en Latino’s.
Hoe denken jullie dat er vanuit de heersende klasse naar Trump wordt gekeken?
Ahmed: Weet je, het is nog heel vroeg. Maar ongeveer een jaar geleden, toen we net begonnen over de verkiezingen te discussiëren zei iemand: ‘De heersende klasse zal nooit toestaan dat Trump verkozen wordt.’ Ik vond die formulering maar niks, omdat het teveel neigt naar: ‘Heersende klasse komt bij elkaar, neemt een beslissing en handelt’, en dat is natuurlijk niet hoe het werkt. Maar het werd ook duidelijker dat Trump tegen het politieke bestel in ging en hoe meer hij dat deed, hoe meer steun hij kreeg.
We zijn terechtgekomen in een situatie waarin de bakens worden verzet, maar waar de heersende klasse nu precies staat is een ingewikkeld en tegenstrijdig vraagstuk. Ik denk dat ze met Trump mee zullen gaan. Ik bedoel, ze moeten zich wel aanpassen, ze hebben de macht!
Gaat Trump de nationale veiligheidsdiensten aanpakken? In zekere zin doet hij dat al, en ze hebben het genoteerd. Hij zegt: ‘Ik geloof niets van die zeventien rapporten die ik van de veiligheidsdiensten heb gekregen. Ik kom niet naar de dagelijkse security briefings.’ Dus hij duwt wel degelijk terug tegen de veiligheidsdiensten, dat wil zeggen tegen de deep state. En de deep state plant, kijkt, houdt toezicht. Er wordt al gesproken van een impeachment, dat is al begonnen op sommige liberale televisiestations.
Maar weet je, de man is een miljardair. Hij runt het land zoals hij zijn bedrijven runt, dus hij wil ook de vakbonden aanvallen, de belastingen verlagen, etcetera. Dus het is een heen en weer op het moment en ik denk dat de mening van de heersende klasse is: ‘We gebruiken hem waar we kunnen, en vroeg of laat komen we terug.’
Sharon: Zoals je weet heeft de Republikeinse Partij op het moment niet alleen het Witte Huis, maar ook beide kamers van het Congres en ze domineren een hele reeks Staten. Vorige week zei Mitch McConnell, de meerderheidsleider in de Senaat, in een interview over Trump: ‘Ik ben niet zo van zijn tweets, dat heb ik duidelijk gemaakt, maar zijn programma vind ik heel goed.’
En dit is de meest conservatieve president sinds ik me kan herinneren. De Republikeinse Partij zal dit aangrijpen om alles door te drukken waar ze de afgelopen jaren van gedroomd hebben, waaronder het afschaffen van Obamacare, het invoeren van anti-abortuswetgeving. En dit gaat door tot op staatsniveau. In de Staat Oklahoma wordt nu bijvoorbeeld een wet voorbereid om arme mensen gedwongen te laten steriliseren. Dus het is niet alleen op het abortus-front, op staatsniveau worden allerlei draconische voorstellen gedaan.
Maar andere Republikeinen, zoals John McCain, vinden dat hij te ver gaat. De Republikeinse Partij is dus niet helemaal verenigd, maar hun leiders zijn van plan om nu alles door te drukken waar ze ooit van gedroomd hebben. Het kan zijn dat ze Trump op een gegeven moment afzetten, maar voor nu zien ze het als een kans.
In liberale kringen lijkt de gedachte te zijn dat Trump wel snel impeached zal worden. Maakt dat het moeilijker om onder liberalen te mobiliseren?
Ahmed: Ik hoop dat ze gelijk hebben, maar ik zou er niet op rekenen. Ik bedoel, het Amerikaanse politieke leven is zodanig gedomineerd door de twee partijen van de grote bedrijven dat er een uitholling heeft plaatsgevonden in de kern van de politiek.
Neem Exxon, het oliebedrijf, dat was eigendom van Rockefeller. Het had de beste contacten met Europa, was echt een globalistisch bedrijf. Wat is Exxon nu? De Secretary of State uit Dallas [Rex Tillerson, red.]! Exxon was altijd in New York gevestigd. Tijdens de crisis in de jaren 70 zijn ze verhuisd. En nu hebben ze een soort kortetermijndenken aangenomen: je doet wat goed is voor de winst.
Dat gaat lijnrecht in tegen de waarden waaronder mijn generatie opgroeide: het sociaal contract tussen de bonden en de bedrijven na de Tweede Wereldoorlog, planning, internationalisme, enzovoorts. Nu is het pakken wat je pakken kan, or you’re fired! Trump is een exponent van die cultuur die volgens mij echt bestaat binnen de heersende klasse.
Foreign Policy had een uitstekend artikel over Trump waarin ze alle rampen doorlopen: het halfbakken immigratiebeleid, de hoorn op de haak gooien bij de Australische premier. Steve Bannon, de racistische idioot, heeft een zetel in de Nationale Veiligheidsraad, maar de legerleiding niet. Are you out of your fucking mind? Het houdt echt het midden tussen een tv-soap en de echte wereld.
Met andere woorden: Trump heeft geleid tot een echt gevoel van onzekerheid onder de machthebbers. Nu gaat het redelijk goed, maar als de economie onderuit gaat komen we nog meer in een gepolariseerde situatie terecht.
Sharon: Ik wil iets toevoegen over liberalisme en de Democratische Partij. Want een van de redenen dat Hillary verloor, is omdat de Democratische Partij zoveel naar rechts is opgeschoven en de afgelopen veertig jaar achter de de Republikeinen aan hobbelde. Wat we nu hopen uit Democratische kringen is: ‘We moeten Trump aanklagen voor verraad vanwege zijn banden met Rusland.’ Dat is dus geen linkse oppositie. En ik moet zeggen, de ruk naar rechts van Democratische Partij heeft invloed gehad op liberale organisaties die extreem loyaal zijn aan de partij.
Om een voorbeeld te noemen. Rechtse anti-abortus groepen en de Republikeinse Partij proberen Planned Parenthood weg te bezuinigen [‘defund planned parenthood’], omdat het abortussen uitvoert, maar het is ook de belangrijkste verlener van reproductieve zorg voor miljoenen en miljoenen vrouwen uit de arbeidersklasse. Als reactie hierop wilden we de Planned Parenthood klinieken verdedigen toen anti-abortus bigots kwamen met borden die zeiden dat hun financiering stopgezet moest worden.
De officiële positie van Planned Parenthood was dat er geen pro-choice demonstraties moesten plaatsvinden. ‘Blijf thuis, kom de klinieken niet verdedigen tegen de bigots’. Nu, wij waren onderdeel van een beweging om juist wel naar de klinieken te komen en dat deden we en het was een heel positieve ervaring. Maar dat is hoe ver liberalisme naar rechts is verschoven in de VS.
Wat we nu zien, is volgens mij een heropleving van de strijd en daarmee de wedergeboorte van een meer eigenlijk liberalisme. Dus dat is een factor, hoewel zoals Ahmed al zei: het is nog heel vroeg. Het is moeilijk te zeggen hoe het zich verder zal ontwikkelen.
Ahmed: Maar we zien ook een heel snelle groei van links. Bhaskar Sunkara, de hoofdredacteur van Jacobin Magazine, die ook vice-voorzitter is van de Democratic Socialists of America, vertelde me laatst dat zijn groep nu 17.000 leden heeft. ‘Maar’, zei hij, ‘we hebben waarschijnlijk honderd, maximaal tweehonderd kaderleden.’ De reden dat ik dit noem is omdat ik denk dat alle linkse groepen zullen groeien. En wij groeien zeker, onze groei is zeker de snelste die we hebben gezien sinds de vroege jaren 90. Maar de kwestie van kaders, van politiek, perspectief en van wat te doen heeft de VS veranderd van een apolitieke plaats naar een plek waar mensen nu onophoudelijk over politiek praten.
Ik zeg dit afgemeten omdat we hele moeilijke tijden voor de boeg hebben. Maar we zitten wel in een betere situatie. Niet omdat het zo slecht gaat, maar omdat er iets is dat mensen mobiliseert om in actie te komen. Ik hoop dat dit een impact op Europa zal hebben, ik weet dat jullie te maken hebben met veel van dezelfde trends: xenofobie, islamofobie, een terugval in de arbeidersbeweging en een frontale aanval vanuit de heersende klasse. Ik hoop dat wat we hier doen – en ik bedoel ‘wij’ hier in de meest algemene zin – een inspiratie zal zijn voor kameraden in Europa. Want wie weet? Een opstand in Europa zal ons hier voeden, zoals rechts in Europa feest vierde om Trumps overwinning.
Er zijn verschillende oproepen voor stakingsacties geweest, zoals voor de vrouwenstaking op 8 maart. Denken jullie dat stakingen een grotere rol zullen spelen in de komende periode?
Ahmed: Ik denk dat waarschijnlijk de meest succesvolle actie op 1 mei zal zijn, rond migrantenrechten. Afgelopen week was er al de ‘Dag zonder immigrant’ dat erg succesvol was. En je zult je natuurlijk de grote acties en protesten van 2006 herinneren.
De vrouwenstaking is een oproep die werd gedaan door vijf academici, onder wie twee ISO-kameraden. Dat is veel moeilijker. Ik denk dat het kan putten uit een sentiment dat explodeerde rond de Women’s March in New York en Washington, dat wil zeggen: de aanval op vrouwen – ideologisch en op de levens van werkende vrouwen – heeft een enorme bewustwording onder jonge en oudere vrouwen veroorzaakt.
Maar om van daar naar stakingen te gaan lijkt me een grote sprong. En het probleem is dat het aantal stakingen historisch laag is. We hebben de ineenstorting gezien van het stakingswapen. Natuurlijk is dat geen fait accompli, maar de werkelijkheid is dat stakingen enorm zijn afgenomen vanwege de kracht van de heersende klasse en de decimering van de traditionele vakbonden en de onwil van de bonden om aan dat soort actie deel te nemen.
Maar het sentiment is er. Ik denk dat we grote protesten zullen zien op 8 maart en nog meer op 1 mei, maar het terugveroveren van het stakingswapen zal een herijking en heropbouw van een strijdbare arbeidersbeweging betekenen. Maar we zitten wel in een positie om dat te gaan doen. Ik denk niet dat veel vakbondsmilitanten enige illusie hebben over wat deze regering zal brengen.
Sharon: De vakbeweging is helaas extreem behoudend. De grootste vakbondsfederatie AFL-CIO steunt de DAPL, ze willen dat die wordt aangelegd, omdat het wat banen betekent. Ze spelen ook Trumps xenofobie in de kaart, omdat hij zich tegen de TPP heeft uitgesproken en omdat hij protectionisme wil doordrukken en een soort van isolationisme. En ongelukkig genoeg juichte de voorzitter van de AFL-CIO, Richard Trumka, Trump toe voor zijn stellingname en nam eigenlijk zijn leus over: ‘Amerikaanse arbeiders eerst.’
Dus achter de afname van stakingen ligt de onwil van de vakbondsleiders om te vechten en in feite ontmoedigen ze strijd. Dus het zal een proces worden en ik ben helemaal niet pessimistisch, maar ik denk dat het wat tijd gaat kosten en een vorm van herstructurering, misschien het ontstaan van nieuwe structuren voor de arbeidersbeweging om echt het soort vechtende macht te worden die ze moet zijn. Maar het is goed om dat op de agenda te hebben, en ik denk dat we in een goede positie zitten om de vakbeweging op te bouwen.