Brussel: geweldsspiraal doorbreken is oorlogspolitiek stoppen

De aanslagen op 22 maart in Brussel hebben meer dan dertig doden en honderden gewonden achtergelaten. Deze verschrikkelijke terreurdaad is koren op de molen voor de handelaars in angst – van beide kanten.
23 maart 2016

We leven mee met de nabestaanden van de slachtoffers, de mensen die nog in onzekerheid verkeren over het lot van hun geliefden en met hen die voor het leven zijn getekend door deze verschrikkelijke gebeurtenis. We staan ook zij aan zij met de islamitische gemeenschap die de komende weken, net als na eerdere aanslagen, geconfronteerd zal worden met een toename van islamofobe incidenten.

Twee aanslagen. Eén om acht uur in de ochtend op het vliegveld van Zaventem en de ander een uur later bij het metrostation van Maalbeek, om de hoek bij verschillende EU-gebouwen. De aanslag die inmiddels door Daesh (Islamitische Staat) is opgeëist, is een gecalculeerde poging om zoveel mogelijk slachtoffers te maken. De aanslagen in Brussel zijn de meest recente in een hele reeks aan aanslagen die de afgelopen maanden werden gepleegd op verschillende plekken in de wereld: Beirut, Parijs, Grand-Bassam, Ankara en Istanbul.

We zijn allemaal het slachtoffer van de geweldsspiraal van westerse staten die al twee eeuwen het Midden-Oosten teisteren met oorlogen en bezettingen, en reactionaire groepen die daar met blind geweld op reageren. Het begin van een oplossing ligt in de erkenning van deze realiteit, maar van onze politici krijgen we meer van hetzelfde: selectieve verontwaardiging, moslimhaat, repressie en oorlog.

Niet meer van hetzelfde!

De reactie van Wilders was voorspelbaar. Hij gaf ‘de’ islam de schuld en riep op om de grenzen te sluiten. Maar veel van de mensen die naar Nederland willen komen, vluchten voor precies hetzelfde geweld waarvoor de forenzen in Brussel uit de metro en van het vliegveld vluchtten. In februari werden met twee autobommen in de Syrische steden Homs en Sayyidah Zaynab 140 mensen vermoord.

Premie Rutte belegde snel een persconferentie. Vrij naar George W. Bush stelde hij dat de aanslagen een rechtstreekse aanval zijn op de vrijheid en ‘onze manier van leven’. Er loopt echter een rechte lijn van de ‘verdediging van onze vrijheid’ na 9/11 naar de aanslagen nu. Groepen als Daesh zijn juist ontstaan uit de massamoord en misère in Irak waar westerse oorlogen en verdeel-en-heerspolitiek toe hebben geleid.

Het wijzen naar ‘de’ islam als de oorzaak van de aanslagen in Europa negeert het feit dat aanslagen van deze omvang door ‘islamitische’ terroristen pas van de afgelopen 15 jaar zijn. In elke religie, ook in de islam, zijn er teksten te vinden die zo geïnterpreteerd kunnen worden om geweld te rechtvaardigen. Maar de vraag die Wilders, Rutte en islamofobe columnisten niet willen beantwoorden is waarom die interpretatie juist in de afgelopen 15 jaar meer aanhang heeft gekregen onder gemarginaliseerde moslimjongeren.

De aanslagen worden opnieuw aangegrepen om een kunstmatig gevoel van eenheid te creëren. Rutte sloot zijn toespraak af met de opmerking ‘wij zijn met meer’. Merkel stelde: ‘De daders zijn vijanden van iedereen die Europese waarden aanhangt. Onze kracht ligt in onze eenheid: zo bewijzen we dat we sterker zijn dan terrorisme.’ Maar de westerse bombardementen op Irak en Syrië zijn evengoed een vorm van terrorisme en de ‘Europese waarden’ die hekken plaatsen om de EU en vluchtelingen de zee in drijven, zijn de onze niet. Net zo min als de nieuwe maatregelen die worden ingevoerd om onze burgerrechten in te perken en meer repressie te introduceren.

Geweldsspiraal doorbreken

We staan tegenover twee polen van geweld: die van terroristische organisaties die dood en verderf zaaien op de straten van Parijs, Baghdad, Brussel en Istanbul, en de westerse staten die met oorlogen de bevolkingen van het Midden-Oosten terroriseren. Die laatste pool heeft een langere en bloediger geschiedenis.

Omdat deze oorlogen in onze naam en met ons belastinggeld worden gevoerd, hebben juist wij een belangrijke taak om de geweldsspiraal te doorbreken. Dit betekent het opzeggen van steun aan reactionaire regimes in het Midden-Oosten zoals in Saoedi-Arabië en Egypte, het aanpakken van de wapenhandel en oppositie tegen elke westerse oorlog. Juist nu is het moment om te benadrukken dat de bombardementen op Syrië en Irak moeten stoppen. Talloze mensen worden hierdoor gedood en het verleent Daesh de gelegenheid om zichzelf neer te zetten als ‘anti-westerse’ kracht. Precies daarom moeten we van ons laten horen: niet in onze naam!

De gevestigde politiek in Europa kan de geweldsspiraal niet doorbreken, omdat ze er zelf onderdeel van is. Daarom schildert ze de moslims af als het nieuwe gevaar en zoekt haar toevlucht in repressie en militarisme. Maar zoals de Vlaamse antropoloog Jan Blommaert schreef: ‘Het is simpel: sinds begin 2015 is men hier een “Patriot Act” samenleving aan het ontwikkelen, die ons veilig moet houden. Het gevolg is de zwaarste aanslag uit de Belgische geschiedenis. Als empirisch bewijs van een falend beleid kan dat tellen dacht ik.’

Meer dan ooit is de noodzaak groot om te bouwen aan een links dat radicaal durft te zijn: radicaal in de zin dat dat het de problemen bij de wortel aanpakt en een uitweg biedt uit de ellende waarin de gevestigde politiek en haar repressie, oorlogen en sociale afbraak, en de reactionaire krachten zoals extreem-rechts en Daesh ons gebracht hebben.