Waarom de grenzen open moeten
Door Jeroen van der Starre
Om de vluchtelingenstroom ‘het hoofd te bieden’ brengen de Europese leiders vluchtelingen op cynische wijze in gevaar. De verdrinkingsdood wordt politiek ingezet als ‘afschrikmiddel’, terwijl het zeer gemakkelijk zou zijn om een veilige vluchtroute te garanderen. Europa is zo ervoor verantwoordelijk dat vluchtelingen nog dagelijks sterven.
Toch steunen de regeringen de Europese aanpak grotendeels. De dominante visie is dat ‘we de aantallen niet aankunnen’. Het politieke project om vluchtelingen als zondebok voor neoliberaal afbraakbeleid te gebruiken wordt door links nauwelijks aangevallen, zodat veel mensen zijn gaan geloven dat vluchtelingen een gevaar vormen.
Socialisten zijn altijd en principieel solidair met vluchtelingen. Wij vinden dat de grenzen onmiddellijk geopend moeten worden. Dit is waarom.
1. Het Westen jaagt mensen op de vlucht
De vluchtelingenstroom wordt gepresenteerd als een soort natuurverschijnsel dat ‘ons’ overkomt. Maar het Westen zelf is de voornaamste oorzaak van de vluchtelingenstroom.
De totale ontwrichting van het Midden-Oosten is het gevolg van het buitenlandbeleid van westerse regeringen. Door een lange reeks aan oorlogen en bombardementen, economische sancties en steun aan de meest reactionaire regimes heeft het Westen, met de Verenigde Staten voorop, geprobeerd om zijn controle over het Midden-Oosten en daarmee over de olie veilig te stellen. Alleen al in Irak hebben de VN-sancties, de oorlog en het onderdrukken van het verzet tot enkele miljoenen doden geleid.
De barbaarse slachting die de VS in 2004 aanrichtten in de Irakese stad Falluja – waarbij ze witte fosfor en napalm gebruikten – is een belangrijke oorzaak van het ontstaan van Daesh (Islamitische Staat). Het aanwakkeren van sektarische conflicten tussen soennieten en sjiieten om het verzet tegen de bezettingsmacht uit elkaar te spelen is een tweede.
Ook zogenaamd ‘economische vluchtelingen’, mensen die vluchten voor honger en armoede, zijn het gevolg van westers beleid. Derdewereldlanden zijn door instellingen als het IMF en de Wereldbank gedwongen om hun markten te openen voor de winstzucht van buitenlandse multinationals. In ruil voor IMF-leningen zijn zorg en onderwijs gesloopt, en moest landbouw zich richten op export. Dit heeft een belangrijke rol gespeeld in het vergroten van wereldwijde ongelijkheid.
Oxfam rapporteerde begin dit jaar dat de rijkste 62 mensen nu even veel bezitten als de armste helft van de wereldbevolking. Hun vermogen ging er in tussen 2010 en 2015 met 320 procent op vooruit, dat van de armste helft van de wereldbevolking daalde met 41 procent.
Honger is chronisch, vooral in Afrika, waar nog regelmatig hongersnoden zijn. In 2015 stierven 5,9 miljoen kinderen voor hun vijfde jaar, de helft door ondervoeding. Officieel vanwege een gebrek aan voedsel – in werkelijkheid omdat mensen niet voldoende geld hebben om het beschikbare voedsel te kopen.
De vluchtelingenstroom is het directe gevolg van ordinaire kapitalistische roof en imperialistische agressie.
2. Europa brengt vluchtelingen in gevaar
Europa doet alles om de komst van vluchtelingen te ontmoedigen. Het brengt hen in gevaar door de buitengrenzen dicht te houden. Zo dwingt het vluchtelingen in de armen van mensensmokkelaars en tot het gebruik van levensgevaarlijke zeeroutes. In 2014 en 2015 stierven hierdoor al 7.221 mensen, en in 2016 tot nu toe 448.
Ook in Europa zijn vluchtelingen niet veilig. Extreem-rechts geweld tegen vluchtelingen komt steeds vaker voor. De Deense regering heeft besloten om vluchtelingen hun eigendommen te ontnemen. In Griekenland verblijven nu 15.000 mensen in de meest erbarmelijke omstandigheden aan de Macedonische grens.
Onderzoek van Amnesty International toont aan dat ‘vluchtelingenvrouwen en -meisjes geconfronteerd worden met geweld, aanranding, uitbuiting en seksuele intimidatie op elke stap van hun reis, inclusief op Europese bodem.’ Begin dit jaar berichtte Europol dat er 10.000 minderjarige vluchtelingen in Europa worden vermist en spreekt de vrees uit dat zij in handen van mensenhandelaren zijn gevallen.
Dat alles is het gevolg van het feit dat Europa de vluchtelingen bestrijdt in plaats van helpt.
3.’De regio’ vangt al meer vluchtelingen op dan ze aankan
Dat ‘de regio’ te weinig vluchtelingen zou opvangen is een ordinaire leugen. Het overgrote deel van de vluchtelingen wordt in buurlanden opgevangen. In Jordanië verblijven 636.000 vluchtelingen op een bevolking van 6,5 miljoen: bijna 10 procent. In Libanon worden anderhalf miljoen vluchtelingen opgevangen op een bevolking van 6 miljoen: een kwart. In Turkije verblijven nu 2,7 miljoen vluchtelingen op een bevolking van 75 miljoen.
De Europese Unie telt ruim een half miljard zielen. Dat zij in totaal slechts 1,3 miljoen vluchtelingen opneemt en ondertussen de regio zelf verantwoordelijk stelt, is een onuitsprekelijke schande.
4. Turkije is niet veilig voor vluchtelingen
Het plan om vluchtelingen terug te sturen naar Turkije wordt verkocht met de bewering dat Turkije veilig zou zijn. Niets is minder waar. In ruil voor het tegenhouden van vluchtelingen die naar Europa willen komen, blijven Europese leiders stil over de oorlog die Turkije voert tegen de Koerden, over onderdrukking van kritische journalisten in het land en over de mensenrechtenschendingen van vluchtelingen.
Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch concludeert dat vluchtelingen niet veilig zijn in Turkije, Amnesty International spreekt over illegale uitzetting van vluchtelingen door Turkije, opsluiting en geweld. Vluchtelingen worden geslagen en beschoten aan de Syrische grens. Anderen worden opgesloten of teruggestuurd naar Syrië. Amnesty berichtte over een Syrische vluchteling die zeven dagen lang geboeid in eenzame opsluiting is gehouden.
‘Door Turkije als poortwacht voor Europa in de vluchtelingencrisis in te zetten riskeert de EU het negeren en nu ook aanmoedigen van serieuze mensenrechtenschendingen.’ Aldus John Dalhuisen van Amnesty International.
5. Angst voor vluchtelingen is gebaseerd op racistische leugens
Na ‘Keulen’ kwam er een enorme hysterie op. Vluchtelingen zouden de vrouwen hebben aangerand. Inmiddels is duidelijk dat er van de hetzerige berichtgeving weinig klopte, maar rectificaties bleven uit. Halbe Zijlstra probeerde vluchtelingen te ontmenselijken door te suggereren dat zij vooral geïnteresseerd waren in een gratis borstvergroting. Jeroen Dijsselbloem beweerde dat ze een bedreiging vormen voor de welvaartsstaat.
Het is echter rechts (inclusief de PvdA), dat al decennialang bezig is met het uitkleden en privatiseren van de zorg en de sociale zekerheid. Zij zijn verantwoordelijk voor het tekort aan sociale huurwoningen en gaan daar ondertussen vrolijk mee door. Hun stemmingmakerij over vluchtelingen moet de aandacht afleiden van hun eigen asociale beleid. Een belangrijk deel van de media – de riooljournalisten van de Telegraaf en GeenStijl voorop – gooit gretig olie op het vuur.
Dit racisme vindt in Nederland vruchtbare bodem. Sinds Pim Fortuyn is racisme, vooral tegen moslims, steeds verder doorgedrongen. Wilders is de voornaamste bron van racistische haatzaaierij, maar andere partijen spelen maar al te graag de racisme-kaart als het hen uitkomt. Gevestigd links laat het nog altijd na om racisme te benoemen en te bestrijden. Deze combinatie van georganiseerde haatcampagnes en het gebrek aan een principieel tegengeluid is de oorzaak van de voortschrijdende ontmenselijking van vluchtelingen. Deze ontmenselijking van vluchtelingen dient ter rechtvaardiging van onmenselijk asielbeleid.
6. De echte profiteurs zijn de rijken
Het is onzin dat ‘wij’ met vluchtelingen zouden moeten concurreren. Er is genoeg welvaart voor ons allemaal, maar het wordt structureel weggesluisd naar de allerrijksten. Begin 2016 werd duidelijk dat de rijkste 1 procent nu rijker is dan de rest van de wereldbevolking. Ook in Nederland ging een kleine toplaag erop vooruit, terwijl verder vrijwel iedereen heeft ingeleverd.
Belastingontduiking gaat onverminderd door en de regering investeert 4 miljard in militaire onderzeeërs. Voor het redden van banken en het voeren van oorlogen is altijd geld te vinden, maar zorg en onderwijs zijn altijd ‘te duur’.
Deze maand kondigde de Europese Centrale Bank aan om 80 miljard euro per maand aan aandelen en obligaties te gaan opkopen. Dat versterkt het bestaande beleid, want sinds maart vorig jaar is al 712 miljard in de economie gepompt. Tot nu toe leidt dit alleen tot speculatie, omdat bedrijven geen winstgevende investeringsmogelijkheden zien. Het ECB-beleid is daarmee niets anders dan een astronomische subsidiëring van banken en multinationals.
7. Het antwoord is solidariteit
Rechts gebruikt zondebokpolitiek om vluchtelingen en gewone mensen tegen elkaar op te zetten. De rijken zijn de lachende derde. Dit soort verdeel-en-heers-politiek leidt tot slechtere omstandigheden voor vluchtelingen en maakt de weg vrij voor nog meer rechts beleid dat gewone mensen in Nederland raakt – waar vluchtelingen opnieuw de schuld van zullen krijgen.
Om deze neerwaartse spiraal van racisme en bezuinigingen te doorbreken moeten we bouwen aan solidariteit. Er is geld genoeg voor menswaardige opvang voor vluchtelingen, voldoende betaalbare woningen, banen met een leefbaar loon en goede zorg en onderwijs. Om te zorgen dat het geld er ook voor beschikbaar wordt gesteld, moeten we de strijd aangaan met de echte vijand: de kleine kapitalistische elite en hun regering.
Links moet zich daarom krachtig uitspreken tegen de racistische hetze tegen vluchtelingen en voor het openen van de grenzen. Tegelijkertijd moeten we de strijd aangaan voor onze gezamenlijke belangen. Door solidariteit kunnen we concrete verbeteringen afdwingen voor vluchtelingen in Europa en zetten we stappen naar een wereld zonder grenzen en kapitalisme.