Münster: hoe we de Alternative für Deutschland hebben gestopt

In Duitsland verzamelen zich nationalisten, racisten en fascisten in de partij Alternative für Deutschland (AfD). Het is de hoogste tijd om hen de zalen en pleinen te betwisten. In Münster kon onlangs een optreden van de AfD-voorzitter Frauke Petry worden tegengehouden. Een breed tegenprotest en een lokale afdeling van de socialistische partij Die Linke, die niet slechts aan de zijlijn staat maar actief onderdeel van het protest is, heeft dat mogelijk gemaakt. Hannes Draeger doet verslag uit Münster.
4 februari 2016

In de landelijke peilingen komt de AfD intussen op minstens tien procent. Op lokaal niveau is ze al in vele gemeenteraden en deelstaatparlamenten vertegenwoordigd en werkt ze soms zelfs samen met de christen-democraten.

Maar toen Frauke Petry op 21 januari laat op de middag door de Münsteraner Lokalradio werd gebeld, kon ze alleen nog het gerucht bevestigen dat al lang op de sociale media rondging. De AfD had het voor dezelfde avond geplande optreden van haar voorzitter afgezegd. Petry legde zich erbij neer: ‘De linkse meute heeft gewonnen.’ Hoe kon dat gebeuren?

Vijf dagen daarvoor wilden leden van de AfD in Münster nog koste wat het kost een bijeenkomst met Frauke Petry houden. De AfD verbond de bijeenkomst met het doel om in Münster een lokale jeugdafdeling op te bouwen. Daarom nodigde de AfD-afdeling in de deelstaat Rijnland-Westfalen ook de deelstaatafdeling van de Junge Alternative uit. De lokatie werd met opzet geheim gehouden en zou pas één dag van tevoren worden aangekondigd.

Mobilisatie

De tegenbeweging organiseerde zich al snel nadat het bezoek bekend werd gemaakt. Vanwege eerdere antifascistische protesten bestond de coalitie Keinen Meter den Nazis al langer. In dit verband werken vakbonden, vredesgroepen, lokale verenigingen, leden van Die Linke, de SPD en de Groenen, zowel als activisten uit radicaal-linkse stromingen samen, en hebben in het verleden ook al successen geboekt.

Zo gelden de gezamenlijke protesten tegen een optreden van de nationaal-socialistische NPD in 2013 nog steeds als legendarisch. Daarvan zei de toenmalige NPD-voorzitter Holger Apfel dat hij weliswaar ‘al 24 jaar veel gewend was’, maar dat Münster ‘een absoluut dieptepunt’ was. Zo kon een oproep van de coalitie snel werden geschreven en verbreid. Het motto: ‘Racistische hetze tegengaan – Frauke Petry niet welkom!’

De linkse studentenorganisatie Die Linke.SDS organiseerde de mobilisatie in de sociale netwerken. Op Facebook werd een evenement gecreëerd en de oproep van de coalitie geplaatst. Zo konden binnen de kortste keren 12.000 mensen naar protestacties worden uitgenodigd. De reacties waren bemoedigend. Meer dan 2.000 mensen hadden interesse en honderden gaven aan mee te doen aan de geplande tegenprotesten. De oproep werd verder verspreid en bereikte uiteindelijk meer dan 300.000 mensen.

De AfD dulden?

De activisten hadden echter een probleem: De AfD hield haar bijeenkomst nog steeds geheim. Uit voorzorg werden manifestaties aangemeld op plekken, waar de activisten een AfD-bijeenkomst vermoedden. Tegelijkertijd kreeg de “Keinen Meter”-coalitie tegenwind van de conservatieve lokale krant Westfälische Nachrichten. Een redacteur trok de legitimiteit van de tegenprotesten in twijfel en argumenteerde dat ‘je de AfD niet goed hoeft te vinden’, maar ze desalniettemin moet ‘dulden’ als ze bijeenkomsten organiseert.

De lokale fractievoorzitter van de christendemocratische CDU verweet de coalitie zelfs de AfD door ‘ongepast manouvreren’ aan meer aandacht te hebben geholpen en adviseerde in plaats van actievoeren het probleem aan de autoriteiten over te laten. In sommige lezersbrieven in kranten en in de sociale netwerken werd van rechterzijde een horrorscenario geschilderd; er was sprake van ‘links gewelddadig tuig’ en ‘geplande rellen’.

De activisten van de coalitie lieten zich door deze beschuldigingen niet van de wijs brengen. De persvertegenwoordiger verkondigde in duidelijke taal tegenover de pers dat voor racisme in Münster geen plek is. Ook Die Linke publiceerde op haar website een opiniestuk met de titel ‘Fascisme in de kiem smoren! Geen vrijheid voor de vijanden van de vrijheid!’ Het Bondsdaglid voor Die Linke uit Münster Hubertus Zdebel verklaarde tegenover de pers dat de AfD ondertussen een ‘verzamelplaats voor neonazi’s en rechtse vechtersbazen’ is.

Geen ‘normale’ rechtse partij

Het belangrijkste argument in het debat is dat de AfD geen normale rechtsconservatieve partij is. Ze ontwikkelt zich integendeel, al voordat voormalig oprichter en voorzitter Bernd Lucke en duizenden van zijn economisch liberale meelopers uit de partij waren gestapt, tot een fascistische partij, een nieuwe NPD.

Daaruit volgt dat we hen ook zo moeten behandelen. We moeten niet vergeten dat de nazi’s toendertijd de spot dreven met ‘democraten’ die uit misplaatste tolerantie vergaderzalen en pleinen aan hen overlieten. Toch kunnen de nazi’s vandaag de dag ongestoord demonstreren of bijeenkomsten houden, verspreiden ze angst, winnen ze aan zelfvertrouwen en kunnen ze leden en meelopers werven. Hun tegenstanders worden daarentegen gedemoraliseerd.
Daarom pleiten wij ervoor dat democratische rechten als het recht van vergadering, het recht op vrijheid van meningsuiting voor nazis niet mogen gelden.

Een slag gewonnen

Twee dagen voor de geplande AfD-bijeenkomst werd duidelijk dat de AfD hun bijeenkomst in het Schlossgartencafé wilde houden, midden in de stad en in de buurt van de universiteit. De uitbaters kregen vanwege de geplande tegenprotesten ‘koudwatervrees’ en zegden de boeking af. Tegen de pers zeiden de uitbaters dat ze de veiligheid van de deelnemers niet meer konden garanderen. In werkelijkheid maakten ze zich zorgen om hun imago en hun winsten.

De AfD zat twee dagen voor het bezoek van landelijk voorzitter Frauke Petry zonder ruimte. Een gedeeltelijk succes voor de activisten en een nare verrassing voor de AfD. ‘Daar heb ik niet op gerekend’ zei de lokale voorzitter van de AfD tegen de pers. Maar de AfD probeerde een andere lokatie te vinden. De grote vraag was of het ze zou lukken.

Coalitie mobiliseert verder

Die Linke en de coalitie Keinen Meter wilden niet op de aankondiging van een nieuwe lokatie wachten, maar gingen verder met de voorbereiding van tegenprotesten. Ze schilderden borden en spandoeken en bereidden de tegenactie logistiek voor. De lokale afdeling van de socialistische studentenorganisatie SDS informeerde verder via de sociale netwerken over de stand van zaken.

Een dag voor het optreden van Petry kondigde de AfD aan dat ze een alternatief hadden gevonden. Het Gutshaus Havichskorst, een vergadercentrum aan de rand van de stad, werd ter beschikking gesteld. Maar ook dit lokaal met naar eigen zeggen ‘vorstelijke flair’ voor de bovenste laag van Münster en omgeving hield haar belofte niet lang. Na een storm van kritiek op de sociale media schakelden de uitbaters hun Facebook-pagina voor korte tijd uit en trokken hun uitnodiging uiteindelijk in, twee uur voor het begin van de bijeenkomst. De coalitie Kein Meter had gewonnen, de AfD was daarentegen gefrustreerd.

De sleutel tot het succes

Ondanks de afgelegen ligging, de vrieskou en Frauke Petry’s afzegging verzamelden 400 AfD-tegenstanders op een akker in de buurt van het Gutshaus. Op dat moment moest de AfD inzien dat het tegenprotest tegen hen zich niet alleen online afspeelde.

Petry’s kenschetsing van de tegenbeweging als ‘linkse meute’ werd ook steeds belachelijker aangezien de protestactie overkwam als een gezinsvriendelijk volksfeest. Vele sprekers waarschuwden voor het racisme van de AfD, een vluchteling bedankte de deelnemers voor hun solidariteit.

Voor het succes van het tegenprotest was het van cruciaal belang dat het niet alleen door de ‘usual suspects’ werd georganiseerd. Net als overal wachten conservatieven en fascisten hun kans af om antifascistische bewegingen te criminaliseren en te verdelen. De poging daartoe van delen van de conservatieve pers in Münster werkte juist niet omdat de lokale antifascistische coalitie een breed spectrum van groepen kon verenigen en er ook duidelijk over was dat je racisten en nazi’s ter plaatse met protestacties moet confronteren.

De strijd wordt op straat beslist

Tegelijkertijd leert de ervaring ook dat socialistische partijen als Die Linke een beslissende rol kunnen spelen tegen racistische en fascistische organisaties. Die Linke heeft een lange traditie van antifascistische activiteiten en heeft goede argumenten om duidelijk te maken waarom het legitiem is om de AfD vergaderzalen en pleinen te ontnemen.

Hier spelen de lokale afdelingen van de partij een essentiële rol, want de strijd tegen de AfD wordt op straat beslist, niet in coalitievergaderingen. Die Linke moet overal in staat zijn, in concrete gevallen met inzet van lokale activisten coalities op straat te smeden en de het conservatieve image van AfD en haar locale politici te ontmaskeren.

Een brede tegenbeweging die uit brede lagen van de samenleving komt heeft het potentieel om de stemming in de samenleving te draaien. Daaraan kan Die Linke lokaal en op landelijk niveau een belangrijke bijdrage aan leveren.

Dit is een vertaling uit Marx21. Hannes Draeger is actief bij Die Linke in Münster en in de coalitie Keinen Meter den Nazis.