Canada: Strijd tegen ontginning teerzanden
Waarom is het interessant om teerzand te ontginnen?
Canada begon hiermee na de oliecrisis in 1973. Er is veel teerzand. We hebben het over een gebied zo groot als Groot-Brittannië. Hoewel de productie maar een klein onderdeel uitmaakt van de Canadese economie, zijn de gevolgen voor het milieu rampzalig. Door het ontginnen van deze extra vieze olie vliegen broeikasgassen in dubbel tempo de lucht in. Gemiddeld wordt per vat drie tot vijf keer meer broeikasgas uitgestoten dan voor een vat normale, vloeibare olie.
Klimaatwetenschappers voorspellen dat wanneer Canada al het teerzand zou ontginnen, het over en uit is voor het klimaat. Het is dus enorm belangrijk dat we dit stoppen. Daarnaast zijn de lokale gevolgen heel groot voor de inheemse bevolking. Waar teerzand is afgegraven, blijven desolate vlaktes en grote meren met afvalwater achter.
Welk effect heeft de lage olieprijs hierop?
Eigenlijk is teerzand alleen maar winstgevend bij een hogere olieprijs, terwijl de prijs van een vat olie nu heel laag is. Je ziet ook dat de teerzandbedrijven werknemers hebben ontslagen vanwege de lage olieprijs. Duizenden arbeiders zijn hun baan kwijtgeraakt. Terwijl het creëren van werkgelegenheid voorheen een van de belangrijkste argumenten was voor de ontginning. In feite was de boodschap van mainstreammedia en politici dat we het klimaat moesten vergeten, want er waren banen.
Je ziet bijvoorbeeld in de provincie Alberta, waar veel mensen in de teerzandindustrie werkten, dat er vanwege de massaontslagen voor het eerst gebroken is met de conservatieve regering en gekozen is voor de sociaal-democratische National Democratic Party (NDP). De regering moet de teerzandindustrie trouwens nog altijd subsidiëren om het rendabel te houden. Alle grote politieke partijen zijn voor de exploitatie en het aanleggen van pijpleidingen.
Hoe heeft de strijd hiertegen zich ontwikkeld?
De inheemse bevolking van Canada heeft vooropgelopen in de strijd tegen het ontginnen van teerzand en de klimaatbeweging daarmee een enorme push gegeven. Voor die tijd was de beweging vooral bezig met lifestylepolitiek en consumentisme.
De combinatie van de economische crisis en het verzet van inheemse groepen heeft tot een meer radicale beweging geleid. De inheemse bevolking is de meest onderdrukte groep in Canada, dus het is heel belangrijk dat juist zij aan de frontlinie staan.
Interessant om te zien is dat de vakbeweging zich ook heeft aangesloten. De vakbond steunde een aantal grote demonstraties, zoals die in de stad Quebec in april van dit jaar waar 22.000 mensen aan meededen. Zelfs de vakbond waarbij veel teerzandwerkers zijn aangesloten deed mee en dat is een enorme stap vooruit.
Er hebben onlangs verkiezingen plaatsgevonden in Canada. Heeft dat tot een andere politiek geleid?
Op 4 november werd Justin Trudeau van de liberale partij gekozen als premier en moest Stephen Harper van de conservatieve partij plaatsmaken. Het beleid van Trudeau ten aanzien van teerzand is niet wezenlijk anders dan dat van Harper. De verkiezingen waren interessant omdat het beleid misschien niet veranderd is, maar het was wel ingegeven door de wens naar verandering en in die zin een alternatieve stem. De verkiezingen hadden een kans kunnen zijn voor de NDP om een stem van de klimaatbeweging te zijn. Maar omdat alle partijen het ontginnen van teerzand steunen was het helaas geen verkiezingsthema.
In de VS bestonden plannen voor een nieuwe oliepijpleiding naar Canada: Keystone XL. Dat gaat nu niet door. Heeft verzet daar een rol bij gespeeld?
Absoluut, het verzet tegen dit project is heel groot geweest. Vorig jaar bracht de People’s Climate March nog 400.000 mensen bijeen in New York. Een jaar daarvoor kwamen er 50.000 mensen bij elkaar voor het Witte Huis. Het aantal klimaatactivisten groeit dus.
Keystone was een van de belangrijkste speerpunten in die demonstratie die heel breed gedragen werd. Obama heeft een eigen economisch belang om de pijpleiding niet te willen omdat er meer geld valt te verdienen met boren naar schaliegas. Maar de beslissing zou zeker niet genomen zijn als er niet jarenlang tegen gedemonstreerd was.
Hoe ziet het verzet in Canada er de komende tijd uit?
Het was goed om te zien dat de klimaatbeweging al voor de verkiezingen een demonstratie uitriep die twee weken na de verkiezingen plaatsvond, wie er ook gekozen zou worden. Op 5 november spraken honderden activisten zich voor het kantoor van Trudeau uit voor het stoppen met ontginnen van teerzand. Klimaatactivisten hebben nooit illusies gehad in Trudeau en de klimaatbeweging zal daarom de straat weer op gaan.
Dat zal gebeuren op 29 november als onderdeel van een wereldwijde actiedag tegen klimaatverandering, wat samenhangt met de klimaattop in Parijs. Er gaan bussen vanuit de provincie Ontario en Quebec naar de regeringsgebouwen in de hoofdstad Ottawa. Er wordt goed gemobiliseerd, dus dat ziet er hoopvol uit. Het zal een mooie indicatie zijn van hoeveel mensen er nu willen doorpakken.