Vluchtelingenactiviste: ‘Als het geld binnen is, dan worden die mensen op straat gezet’
Iedereen is bezig met de opvang van de mensen die nu nieuw binnenkomen. Die hebben het wel goed, die krijgen wel opvang. Maar de mensen die er weer uit komen, daarover moet je je zorgen maken.
Er is geen bed-bad-brood-regeling. Emmen wil 600 vluchtelingen opnemen, dat heeft een financieel plaatje, anders doen ze dat niet. Maar als die mensen dan uit de procedure raken komen ze op straat. Dan is er geen vangnet. Dus dan moet je naar de bed-bad-brood-regeling, dan ga je naar de gemeente, zoals het hoort, en dan wordt gezegd: ‘Dat hebben we niet, ga maar weg.’ Dan gaan ze naar Groningen, en daar zeggen ze: ‘Wij vangen je niet op. Want je komt uit Emmen.’
Het gaat er gewoon om wat er gebeurt met die mensen na deze hype. Waarom hebben we de Wij Zijn Hier-groep? Waarom moeten die menzen zo vechten? Die kunnen helemaal niet terug. En dan wil een land dat zo’n beleid heeft nog meer vluchtelingen opvangen. Omdat er poen aan zit. Merkel heeft gezegd dat landen er geld voor kregen. In juni meldde de NOS 50 miljoen voor 732 vluchtelingen, een aardig bedrag.
Je vreest dat ze snel weer op straat komen?
Ja, heel snel. Vooral uit Eritrea. Een van mijn jongens zei: ‘Mam, ze krijgen allemaal negatief.’ Terwijl hij erbij was. Eritrea krijgt gewoon negatief, daar ter plekke al. Afghanistan ook, Irak ook. Met Syriërs gaat het gelukkig nu wel goed. Die krijgen wel opvang. Maar ook niet meer gelijk status zoals vroeger.
Een poos terug was er een gehandicapte man uit Syrië, die zat tien jaar in het AZC, een Koerd, die had geen papieren. Hij kwam niet eens de deur in, zo gehandicapt. Maar dat is dan een klein voorbeeld van het AZC Emmen. Het was een heel gevecht om die man weer binnen te krijgen. Uiteindelijk heeft hij wel zijn status.
Dat is nou willekeur. Alles wat de IND eruit kan werken, werken ze eruit. Het heeft niks met gerechtigheid te maken of met een eerlijke procedure. Als je iemand kan pakken, dan pak je hem. Als er iemand achter staat dan doe je het niet. Als iemand hulp krijgt, zoals Mauro – die mensen hebben een kans. Dus het is afhankelijk van de hulp die je krijgt, of je een status krijgt of niet – zo simpel is het.
Dus je komt aan, en dan?
Ze beginnen gelijk met de intake, als je hier in Nederland komt. Die procedure is versneld: het was vier weken, nu 8 dagen. Dus dan ben je na 8 dagen, als je pech hebt, al de straat op. Je hebt de IND, die beslist ja of nee, dan komt de rechtbank, daarna komt het beroep en het hoger beroep. Maar ze doen alles heel erg versneld. Als je in beroep bent geweest moet je het hoger beroep in het land van herkomst afwachten.
Dat is echt hopeloos. Je moet bewijsmateriaal verzamelen als je ertegen in gaat, hoe wil je dat doen vanuit Afghanistan? Als je Hazara bent en je komt uit een gebied waar iedereen afgeknald wordt? Er is geen brievenbus, mensen kunnen niks opsturen. Het is ook gevaarlijk. Familie die je dan wil helpen, moet vanuit Afghanistan naar Pakistan reizen om daar wat op te sturen. Dus dat is heel ingewikkeld.
En dat is het probleem. Mensen hebben niet de tijd om bewijslast te vinden of te verzamelen. Die mensen vind je altijd op straat. Dan vinden ze soms iemand die hen opvangt, en die zorgt dan voor een advocaat. En dan mag je hopen dat je de tijd krijgt om je papieren te vergaren. Dat kan wel een jaar tot anderhalf duren.
Daar is vaak geld mee gemoeid, want mensen doen niks voor niks. Ze zijn gewoon bang, ze wagen hun leven voor iets, dus daar tegenover… En dat hebben ze niet. Dus je krijgt niet eens de kans om eerlijk behandeld te worden.
De jongens die ik in huis heb gehad die waren ex-AMA’s, die vielen onder de stichting NIDOS, een voogdijinstelling die met Justitie samenwerkt. Die krijgt geld van Justitie en die noemen zich jeugdbeschermers, maar ze waaien gewoon met de baas mee. Ze zetten kinderen af.
Een jongen van 15 zat hier bij zijn oom in huis, die moest vanwege het Dublin-akkoord naar Italië. Die werd ’s nachts uit zijn bed gehaald bij zijn oom weg, op het vliegtuig gezet naar Rome toe en daar werd hij losgelaten. Zoek het maar uit.
Toevallig had een Somalische jongen ook Dublin-Italië, daar moest hij even een stempel halen en hij kwam weer terug. Toen ben ik met een kennis naar Italië geweest met een camper, heen via Zwitserland, want er moest natuurlijk bewezen worden dat hij daarheen ging, en terug via Oostenrijk. Toen hebben we die jongen van 15 gevonden, mee terug genomen en weer bij NIDOS neergezet. Toen moest hij in een pleeggezin, want hij was minderjarig en had daar geen onderdak gekregen.
Dan kan het opeens wel?
Ja, omdat er mensen achter hem staan. En iemand heeft hem opgevangen, en gezegd: dit kan niet. En dan wordt het anders. Het beleid is er alleen maar op gericht om mensen eruit te krijgen.
Vluchtelingen gaan vaak weg zonder iets. Die nemen geen papieren mee, en die bewaren geen tickets of treinkaartjes. Zonder ID-bewijs, zonder überhaupt na te denken. Het is onverwacht. Mensen die alles op orde hebben, die alle papieren bij zich hebben, die met het vliegtuig komen, die krijgen gewoon hun status. Dat kan men volgen. Maar mensen die in een bootje stappen, dat gaat lukraak. Van de ene dag op de andere moeten ze gewoon weg.
Wat neem je mee? Waar men dan zo over valt, het enige wat je meeneemt is je mobiel, dat is je contact met thuis. Vaak zijn het hele oude. Dan krijgen ze onderweg een baantje, dan hebben ze een andere. Maar dat heb je nodig, want je hebt contact met je familie nodig. Anders ben je alles kwijt.
Ik heb hier een jongen in huis gehad, zijn vader was politieagent en slager. Hij kwam erachter dat er iemand met een dubbele pet op zat bij dat politiebureau: die was ook bij de Taliban. Die vader verraaddde dus een agent die ook bij de Taliban zat, toen zaten ze hem achterna. De oudste zoon werd opgepakt en meegenomen naar het bureau door die groep, zogenaamd politie maar ook Taliban. Hij is verkracht door 4, 5 kerels, in elkaar geslagen. Eén ander heeft hem kunnen weghalen. Die jongen kwam bij zijn oom terecht – het gezin was al weggevlucht – en die wou hem niet in huis, die bracht hem in gevaar.
Hij kwam hier, vertelde dat verhaal aan de IND en ze lachten hem gewoon uit. Hij heeft hier een jaar lang op zolder niks gezegd. Hij wou ook niks. Hij heeft nou uiteindelijk zijn status na drie jaar, maar dat zijn de verhalen. Maar ze geloven je gewoon niet. Het maakt ze niet uit of het waar is of niet. Na vier weken word je op straat gegooid, hij was 18. Dus je hebt al problemen gehad, en je komt hier nog een keer in de problemen.
Hoe meer je de waarheid vertelt, hoe sneller je op straat komt. De mensen die uit Abu Dhabi komen of Somalië en met papieren reizen, die krijgen een status. Maar mensen die wegvluchten om zó’n reden, mishandeling, verkrachting, bijna-dood, die vragen niet eerst even een pas aan, dat heb je daar al überhaupt niet onder je 18e. Je gaat niet eerst naar de autoriteiten toe, want daar ben je door gepakt. Wie doet dat? Je maakt dat je wegkomt!
En dan vertel je dat verhaal hier, en ze lachen je uit. Het is al met moeite, zo’n jongen op zo’n leeftijd, even vertellen wat er met je gebeurd is is al niet zo leuk. In Beilen heb je een soort traumacentrum voor vluchtelingen. Maar ze kunnen niks doen voor deze mensen, want ze lopen hier weer een trauma op. Er is geen rust. Je kan niet verwerken als je nog in de shit zit. Je komt hier weer in de problemen, dit land doet het helemaal niet goed.
Al die bange verhalen dat er ISIS-gasten tussen zouden zitten, ik heb het nog nooit meegemaakt in al die jaren. Ik heb alleen maar mensen gezien die rust willen, die gewoon daar weg willen, die hebben helemaal geen zin in andere ellende.
De mensen komen uit hun rubberbootje, uit hun containers waar ze mee gevlucht zijn, dan kom je hier in het AZC Emmen en je krijgt helemaal niks. Je krijgt dertig euro per week per volwassene, omdat het een vrijheidsbeperkende gezinslocatie is.
Kinderen kunnen ze eigenlijk niet uitzetten. Maar als je jongste kind 18 wordt dan ga je eruit. Dus iedereen is gewoon bang voor zijn 18e, ook AMA’s. NIDOS regelt niks voor jou, die geeft je de slechtste advocaten, net als het COA, en dan gaat het mis. En dan word je met 18 jaar op straat gegooid. Zoek het maar uit, je mag niet wonen, niet werken, en niet naar school, je mag helemaal niks meer. Gewoon, je bent er niet.
Maar Europa heeft geoordeeld dat dat niet kan, toch?
Ja, maar ze doen het. Nog steeds. Defence for Children heeft een zaak gewonnen, toen had je de bushokjes-actie, een aantal jaren terug, dat kinderen niet op straat mochten. Tot drie jaar na die uitspraak, met het beroep en het hoger beroep, heb ik nog kinderen over de vloer gehad.
Op de boekhouding blijf je een nul, of je leeft of dood bent?
Ja. Ik had eens twee jongens uit Somalië gevonden, in de winter, die waren half dood, bijna bevroren. Het was min vijf en er lag een laag sneeuw. Toen zei ik tegen iemand van Vluchtelingenwerk: ‘Als ze nou niet had gevonden waren, wat gebeurt er dan?’ Hij zei: ‘Het gebeurt wel, dat mensen als “onbekend zwerver” weggewerkt worden.’ Je bent er niet. Dus je wordt gecremeerd en geen haan die ernaar kraait. ‘Met onbekende bestemming vertrokken’ heet het dan.
Je komt hier als minderjarige binnen, dat moet eerst dan bewezen worden. De meeste mensen willen niet hier komen. Minderjarige jongeren reizen door naar Zweden. Daar heb je onmiddellijk je status, dat weet iedereen. Zweden vangt ook de meeste vluchtelingen op van Europa. Op doorreis kom je een stukje via Duitsland en Nederland. Dan worden ze hier aangehouden en vastgehouden, Nederland pikt ze gewoon binnen. Dan kom je op Schiphol in de gevangenis en dan word je gedwongen om hier asiel aan te vragen.
Heb jij familie in Zweden, wil je naar je broer toe, dan kom je er hier niet uit, want ze pakken je. En dan zit je hier, en dan kan je niet weg. Dat is wat Nederland doet. Nederland vangt ze zelf. Ze halen ze uit de bussen die richting Zweden gaan. Waarom doen ze dat? Ze willen ze toch niet? Laat ze lopen! Duitsland doet dat ook niet, die laat dat gewoon rijden.
Waarom laat je die jongens in de gevangenis zitten? Dat kost 300 euro per persoon per dag. Daar kan je ze een maand van onderhouden. Waarom geef je ze niet per maand het bedrag wat ze per dag kosten? Dan zouden ze zich kunnen redden. Maak een goeie noodopvang, dat is veel goedkoper dan gevangenissen.
Een pleegouder kost 6000 euro per jaar. De opvang van een AMA kost 47.000 euro per jaar. En dan liggen ze op kamertjes alsof ze in het leger zitten, met 6 in een kamer. Het is puur business, al het geld gaat gewoon naar Justitie toe, en er wordt flink mee verdiend. En als ze er klaar mee zijn, en het geld is binnen, dan gaan die mensen de straat op.
Zwangere vrouwen mogen nog steeds op straat gegooid worden tot hun achtste maand. En als je acht maanden zwanger bent, dan mag je een medische procedure aanvragen. De IND is niet zo snel, dat duurt nog een week of twee. Dan ben je 8,5 maand zwanger, en dan mag je in de opvang.
In het tentenkamp hadden we een vrouw uit Somalië, zwanger van een tweeling. De kinderen kwamen met zes maanden en een week. Ze willen daar niet vanaf. Als je zwanger bent, woon jij hier op straat, zoals iedereen die hier illegaal is. En dan moet het kind goed groeien. Wat ga je in godsnaam eten als je op straat bent? Waar moet je van eten? Je mag niet wonen, je mag niet werken…
Zwangere vluchtelingenvrouwen zijn in Nederland in gevaar. Ik heb een keer een meisje hier gehad uit Eritrea, die was 18, ook op straat. Sprak geen woord Engels of Nederlands, en kwam van een speciale stam, dus ik had ook iemand uit Eritrea maar die kon haar ook niet verstaan. Die worden hier dan op straat neergezet, en die kunnen niks. In welke handen denk je dat ze vallen? Daar wordt misbruik van gemaakt, geheid.
Er zijn veel gehandicapte kinderen in AZC Emmen. Amir lag daar al jaren met een lekkende maagsonde. Ik heb iemand van een pgb-bureau ingeschakeld, die heeft wat medische kennis, daardoor hebben we het voor elkaar gekregen dat hij een nieuwe maagsonde kreeg. Dat is AZC Emmen. Die vader is vijf, zes dagen bezig geweest, heeft ruzie gemaakt voor de deur, ze vertikken het gewoon. Er moet iemand bij komen, dan komen ze in actie. Dat is het probleem hier in Emmen. Er zijn wel doden bij gevallen. Maar het komt niet aan het licht.
Er is geen medische zorg?
Ze reageren gewoon niet. Er is geen communicatie. Het interesseert ze geen worst wat er met die mensen gebeurt. Ik heb een keer met een jongen daar gezeten, met een verpleegkundige van de MOA, zo heet dat dan, Medische Opvang Asielzoekers, en die zei: ‘Ach ja, want als ze slecht nieuws hebben, hebben ze zo’n drama, hebben ze een slecht bericht gehad, dan gaan ze hier zitten janken, en dan hebben ze ineens dìt, en ineens dàt…’ Gewoon een minachtende reactie. Over iemand die echt ziek was. Ze zei: ‘Het is psychisch.’
Ik werd een keer bij een meisje uit Eritrea geroepen. Een jongen zei: ‘Marianne, je moet komen want dit gaat niet goed.’ Dus ik ging erheen, en dat meisje lag al twee dagen te spugen. Ze kon niet meer bewegen. En er kwam geen hulp ook. Nee, het ‘was psychisch’. Dus er gaan gewoon echt mensen dood.
Ik heb flink stampij gemaakt, toen is de ambulance gekomen. Die kwam wel, als er maar iemand komt. Er moet continu iemand van buitenaf komen om hun te controleren. Het is echt triest. Mensen worden niet serieus genomen, niet geholpen.
Moet het personeel niet worden vervangen door serieuze hulpverleners?
Ja. Maar dat wil deze regering niet. Op dit moment is er een regering die helemaal niet denkt. Maar het begon al veel eerder. Ik ben al 15 jaar bezig, dus het is niet begonnen met Rutte. En eigenlijk voor die tijd ook al, maar in mindere mate. Het is begonnen met de Partij van de Arbeid volgens mij. Dat was nummer één die ermee begon.
Personeel wordt getest op hardheid. Als je te aardig bent tegen de mensen, ga je eruit. Dat heb ik van het hoofd van de COA daar. Mensen die vriendelijk zijn, en mensen helpen, of zeggen: ‘Pas op, ze komen je halen’, de vreemdelingenpolitie – want dat is ook de angst op de gezinslocatie…
Er zijn veel mensen uit Afghanistan. Dan komen ze om zes uur, zeven uur ’s morgens, doen ze een razzia, pakken ze de vader uit huis en die sluiten ze op. En de moeder komt dan zelf wel naar Rotterdam of Schiphol naar de bajes. Dan houden ze de belangrijkste persoon vast, ze kunnen toch niet zonder. Dus alle kinderen zijn bang dat ’s morgens vroeg vreemdelingenpolitie komt. Die angst ruik je daar gewoon. Hoe weet zo’n kind welke vader volgende week gehaald wordt?
In de eerste week dat het om grotere aantallen begon te gaan zag je dat rechts zijn verhaal kwijt was. Ze kregen een enorme klap van de enorme steun door gewone mensen.
Ik weet het van iemand van Vluchtelingenwerk, dat drie jaar geleden 80.000 mensen Nederland binnen kwamen. Als het zo doorgaat in dit tempo op dit moment is het 20.000. Dat is een kwart van wat er drie jaar geleden binnenkwam. Ik heb het ook niet zo druk nu.
Misschien komt dat nog, maar drie jaar geleden stonden ze met tien in de rij voor de deur. Ik wist niet wie ik helpen moest, zo druk was het. Dat was in mei 2012, het derde tentenkamp dat ik georganiseerd heb hier. Het eerste tentenkamp was begonnen met iemand in een rolstoel. Daarna is er nog een Somalische groep geweest en toen kwamen de Eritreërs, de derde groep, samen met de Somaliërs. Dat is een proces geweest, het verzet van vluchtelingen, en het is hier begonnen. Met één persoon, Hanad, die zat in een rolstoel en die kon niet meer weg bij Ter Apel. Die gaven ze een dagkaart: ‘Stap maar in de streekbus’. Zo is het begonnen.
Iedereen die me vraagt: ‘Wat moet ik doen?’, dan zeg ik: ‘Ga naar Duitsland, daar krijg je wel de hulp die je nodig hebt.’ Duitsland heeft een goeie reden: de vergrijzing. Ondanks dat de kinderbijslag en zo daar best goed zijn, vergrijst er heel veel. Het is een kapitalistisch systeem, en dat is gebaseerd op groei.
Duitsland pakt echt niet alleen de mensen die geleerd hebben. Gezinnen met zieke kinderen – In oude Pekela was een gezin met twee jongetjes, die hadden allebei een soort bloedziekte, drie keer per week moet het bloed ververst, en die werden bedreigd met uitzetting. Die zijn naar Duitsland vertrokken en hebben daar hulp gekregen, niet hier. Nederland is gewoon een heel erg vies land.