Spanje: een tsunami van links

De gemeenteraadsverkiezingen veroorzaken in Spanje een enorme ruk naar links, ook in gebieden waar historisch de meerderheid van de bevolking rechts stemde. In talloze dorpen en steden betekent het een breuk met de bezuinigingen. Links heeft indrukwekkende meerderheden behaald.
1 juni 2015

De rechtse Partido Popular (PP) heeft in totaal 2,4 miljoen stemmen verloren. Dat is een miljoen meer dan de 1,4 miljoen die Ciudadanos heeft gewonnen, de nieuwe partij van de elite. Dat is een tegenslag voor rechts, dat nu verdeeld is.

Ahora Madrid (‘Nu Madrid’) blijft een zetel achter op de Madrileense PP, maar met de steun van alle linkse partijen en de sociaal-democratische PSOE zou de linkse Manuela Carmena als burgemeester kunnen worden benoemd.

In Valencia, in Catalonië, verloor de rechtse burgemeester Rita Barbera de absolute meerderheid. De links-groene Coalició Compromis zou in samenwerking met Podemos en de Socialistische Partij Valencia (PSV) de rechtse PP kunnen verdringen. Barcelona En Comú heeft de centrum-rechtse Convergencia Y Unión (CiU) verslagen, waarmee de sociale activiste Ada Colau als alcaldessa (vrouwelijke burgemeester) benoemd kan worden. Dit is een historische overwinning voor de sociale bewegingen in Barcelona: ze zijn erin geslaagd om te winnen en een van hun activisten als bestuurder te installeren.

In Sevilla heeft de PP acht zetels verloren, de PSOE-A blijft gelijk. Door de plotse opkomst van de sociale beweging Participa Sevilla kan deze samen met de linkse Izquierda Unida de PP onttronen. De PP leverde ook acht zetels in Palma de Mallorca in, en in Som Palma is een linkse meerderheid mogelijk tussen PSIB-PSOE en de links-groene MES.

Deze gemeentelijke resultaten vertaalden zich naar de regio’s. In de provincie Valencia, de Balearen, Zaragoza en de gemeente Madrid, heeft de PP zijn historische absolute meerderheden verloren aan de opkomende linkse golf.

Terugslag voor fascisme en bezuinigingen

Ook moeten we blij zijn met de daling van de fascistische stemmen. In veel plaatsen dacht het fascisme vertrouwen te hebben opgebouwd met behulp van angst en wanhoop onder de arme mensen. Maar linkse activisten hebben hard gewerkt aan het blootstellen en het bewustwording van de tegenstellingen van het racisme. Speciale vermelding verdient de UCFR (‘Eenheid Tegen Fascisme en Racisme’), dat keer op keer openlijk de confrontatie met alle fascistische en xenofobe campagnes is aangegaan, bijvoorbeeld de protesten in dorpen zoals Vic en Igualada.

Maar andere steden zoals Salt mogen we niet vergeten, waar geen UCFR bestaat en rechts heeft kunnen groeien. Het stoppen van nieuwe nazi-partijen die zich ‘respectabel’ voordoen zal een belangrijke taak blijven. Zij moeten ten alle tijden politiek geïsoleerd worden.

Kijkend naar het hele plaatje, is dit de eerste verkiezingsstrijd die in de nieuwe politieke cyclus is uitgevochten. Daarin bleek wat we al eerder konden constateren na de Andalusische verkiezingen (eind maart, JP). Het betekent een einde aan het tweepartijenstelsel en een consolidatie van een alternatief. Zowel ter linker- als ter rechterzijde van het politieke spectrum.

Deze verkiezingen zijn een enorme klap in het gezicht van de vertegenwoordigers van de bezuinigingen en het neoliberale beleid. Zij zijn de uitdrukking van een veranderende sociale en politieke bewustzijn. Deze resultaten komen niet uit het niets, de demonstraties en stakingen tegen de bezuinigingen vormden een belangrijke factor in het bouwen van nieuwe ideeën en het veranderen van identiteiten.

Ook bracht deze strijd een generatie duizenden activisten voort die door die strijd zijn gevormd – velen van hen zijn terug te vinden op de verkiezingslijsten van linkse partijen. De marsen op Madrid, de strijd tegen huisuitzettingen, de alternatieve vakbonden en de 15M-groepen (Indignados) zijn slechts enkele voorbeelden van de macht van het volk. Ze zijn de ruggengraat van politieke partijen die nu verandering willen teweegbrengen.

De breuk verdiept

Hoewel we gemeentelijke aangelegenheden niet mogen veralgemeniseren, kan toch in grote lijnen worden geconstateerd dat veel gemeenteraden in Catalonië een openlijk antikapitalistische koers gaan varen. De Candidatura d’Unitat Popular (CUP) zijn van 101 in 2012 naar 372 raadsleden in 2015 gegaan en hebben nu drie zetels in Barcelona gewonnen. Barcelona En Comù is samen met Podemos en CUP de tweede geworden in de stad, heeft nu de mogelijkheid om de racistische Albiol van de PP uit het ambt te zetten.

Tijdens de verkiezingen hebben deze partijen hun toon niet gematigd, daarom blijkt uit hun winst dat de radicalisering in Catalonië groeit. CUP is erin geslaagd om een consistente antikapitalistische strijdbaarheid in te brengen tegen de reformistische druk in deze nieuwe cyclus. Dit zien we al in de solidariteit van Barcelona En Comù met de al veertig dagen durende staking van de technische staf van Movistar.

Tegelijkertijd heeft de snelle opkomst van meerdere linkse kandidaten het vluchtige idee van ‘burgerschap’ meegebracht. Vooral in de kringen rondom Podemos heeft dit geleid tot de ontwikkeling van nieuwe, uiteenlopende ideeën. Daarin zijn er verbindingen aangegaan met sectoren van reformistische links die zoeken naar meer open vormen ten opzichte van traditioneel links.

Hoewel er tegenstrijdigheden zijn en opportunisme op de loer ligt, hebben we zonder twijfel te maken met de opkomst van talloze initiatieven die voortkomen uit de strijd van onderaf. Het staatsapparaat zal zeker deze gemeentelijke zelforganisatie proberen in te zetten voor hun eigen agenda. Maar de dynamiek van de open, pluralistische en van onderaf opgezette initiatieven zullen een hele belangrijke rol spelen in de verdere strijd tegen de bezuinigingen, tegen onderdrukking en voor het zelfbeschikkingsrecht van de diverse regio’s in Spanje.

We moeten ons er echter van doordrongen zijn dat er nog enorme uitdagingen voor ons liggen. Het systeem omverwerpen en het opbouwen van echte alternatieven vereist veel meer dan een einde aan het tweepartijenstelsel. We mogen optimistisch zijn dat we onze vijand ook in hun eigen instituties kunnen bestrijden.

Maar om echte verandering te kunnen maken, moeten we doorgaan met het organiseren van de strijd van onderaf, vooral op ons werk. We hebben massale mobilisatie nodig om het systeem te overwinnen. Morgen, net als gisteren en vandaag, moeten we doorgaan met het bouwen van de strijd op straat.

Dit artikel is een vertaling van onze zusterorganisatie En Lucha.