Kabinet gered, vluchtelingen niet

Het nieuwe akkoord tussen de PvdA en VVD betekent een nieuwe aanval op de positie van vluchtelingen in Nederland. De discussie over vluchtelingen als ‘probleem’ heeft het racistische klimaat in Nederland verder versterkt.
4 mei 2015

Door Ewout van den Berg

De koehandel over mensenlevens tussen de VVD en PvdA begon ditmaal met de uitspraak van het Comité van Ministers van de Raad van Europa op 15 april. De Nederlandse staat legde de bal bij hen nadat het Europees Comité voor Sociale Rechten (ECSR) in november 2014 harde kritiek had op het ontzeggen van basisvoorzieningen (bed, bad en brood) aan ongedocumenteerden. Dezelfde verantwoordelijken voor het voeren van oorlog en het sluiten van handelsakkoorden mochten zich dus buigen over het logische gevolg van hun beleid.

Het grootste gedeelte van de vluchtelingen die in Nederland asiel aanvraagt, komt uit Syrië. In 2014 tot augustus zesduizend, op een totaal van drie miljoen gevluchte Syriërs is dit een druppel op een gloeiende plaat. Syrië is het bloedige toneel van imperialistische machtspolitiek. De meeste vluchtelingen komen ondertussen Europa binnen via Libië, een land dat in 2011 totaal verwoest is door westerse bommen.

Ondertussen wordt de westerse roof van grondstoffen in zich ontwikkelende landen verder mogelijk gemaakt door het sluiten van handelsakkoorden en worden winsten via belastingparadijzen weggesluisd. Zo schat Oxfam International dat Afrikaanse staten hierdoor jaarlijks ten minste 63 miljard dollar mislopen. De armoede in zich ontwikkelende landen en de bonussen aan de Zuidas zijn twee kanten van dezelfde medaille.

Koehandel

Meer dan een week overleg hadden de PvdA en de VVD nodig om tot een akkoord te komen. Indien dit akkoord werkelijkheid wordt, betekent dit een verdere verslechtering voor de positie van vluchtelingen in Nederland. In zes gemeentes hebben vluchtelingen kortstondig recht op bed, bad en brood. Overdag moeten ze op straat leven. De basisvoorzieningen dienen bovendien als voorportaal voor deportatie. Alleen vluchtelingen die willen meewerken aan vertrek komen hiervoor in aanmerking.

De partijen negeren met dit akkoord de werkelijkheid waarin veel ongedocumenteerden zich bevinden. De actiegroep We Are Here voert al drie jaar actie omdat veel vluchtelingen niet terug kunnen, maar ook niet in Nederland mogen blijven. In de Volkskrant schrijft Ilhaam Awees uit Somalië van We Are Here: ‘In 2012 ben ik gearresteerd en gedwongen mee te werken aan mijn uitzetting. Maar Somalië werkte niet mee. Na drie maanden ben ik op straat gezet… Het is elke keer hetzelfde verhaal.’

De VVD voert een hetze tegen vluchtelingen. Na het voorstel van VVD’er Azmani in maart om de grenzen van Europa helemaal te sluiten, voert zij nu campagne om de vluchtelingen te criminaliseren. Halbe Zijlstra vergeleek ongedocumenteerden met afperser Holleeder: ‘Als Willem Holleeder net zo goed naar de rechter had geluisterd als vluchtelingen, zou hij nog geen dag in de cel hebben gezeten.’

Het standpunt van de VVD en het beleid van de afgelopen jaren betekenen niet alleen een verdere radicalisering richting Wilders, maar belichamen ook het neoliberale idee van de nachtwakersstaat: een staat die alleen het privé-eigendom beschermt en waarbij publieke voorzieningen zijn verdwenen. Hierbij worden mensen die een beroep doen op publieke voorzieningen, van vluchteling tot bijstandsgerechtigde, geterroriseerd en gecriminaliseerd.

Het is een schande dat de PvdA hierin meegaat, maar geen verrassing gezien de moeite die de partij deed om twee jaar geleden haar eigen achterban te winnen voor de strafbaarstelling van illegaliteit. Het mogen dan wel VVD-politici zijn, zoals eerst Teeven en nu Dijkhoff, die verantwoordelijk zijn voor het vluchtelingenbeleid, ze voeren kabinetsbeleid uit. Het is dus hartstikke terecht dat activisten zich in het eerste protest tegen het akkoord hebben gericht op het PvdA-kantoor in Amsterdam.

Alternatief

Met het akkoord heeft de PvdA voortijdige verkiezingen voorkomen en is de VVD erin geslaagd vluchtelingen ‘als probleem’ op de kaart te zetten. Vanuit de rest van de maatschappij is er bijna uitsluitend verzet tegen de afspraken.

Gemeenten die geen opvang mogen leveren willen zich hier niet aan houden, terwijl de gemeentes die dit wel kunnen het niet eens zijn met de voorwaarden die hieraan gesteld worden. Er is een brede consensus dat het Nederlandse beleid gewoon niet kan. Zo stelt VN-rapporteur Alston: ‘Deze mensen zijn de vreselijke situatie in hun land ontvlucht, maar worden behandeld alsof het criminelen zijn die van de Nederlanders willen stelen.’

Terecht is ook de Socialistische Partij erg kritisch over dit akkoord. In zijn wekelijkse nieuwsbrief schrijft Roemer: ‘In ons rijke land hoeft niemand op straat te slapen en uit de vuilnisbak te eten.’ Maar tegelijkertijd stelt de partij ook dat ‘we niet alle migranten een verblijfsvergunning kunnen geven’. Maar als er genoeg is voor iedereen, dan is er ook genoeg voor vluchtelingen. Het kapitalisme maakt constant mensen dakloos door oorlog en drijft mensen de armoede in met imperialistische handelspolitiek.

Zolang het kapitalisme bestaat, zullen er vluchtelingen zijn. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt niet bij deze mensen, maar bij de mensen die ook verantwoordelijk zijn voor het inhumane vluchtelingenbeleid. Als socialisten moeten we dat beleid bekritiseren en ons er tegen verzetten, maar we moeten tegelijkertijd zien dat de enige echte oplossing voor de vluchtelingenproblematiek een wereld zonder kapitalisme is.

Tegenover de verdeel-en-heerspolitiek van boven plaatsen socialisten solidariteit van onderaf. Middelbare scholieren in Amsterdam gaven hier vorige maand het goede voorbeeld. Toen een tentenkamp van vluchtelingen in de buurt van hun school door de politie werd ontruimd, wisten zij dit te verhinderen. Samen riepen ze: ‘Geen man, geen vrouw, geen mens is illegaal!’