Beeld van een generatie zwarte socialisten
Door Matthijs Moed
Braithwaite werd geboren in 1885 op de West-Indische eilandkolonie Barbados, en trad op zijn achttiende in dienst bij de koopvaardij als zeeman. Zijn reizen maakten hem niet alleen bewust van zijn eigen onderdrukking, maar ook die van andere bevolkingsgroepen gedomineerd door Europese grootmachten. Na een aantal jaren verruilde Braithwaite de zee voor het vaste land en vestigde zich in Chicago. Ondanks de strenge segregatiewetten was de VS een relatief veilige omgeving voor zwarte migranten.
Hij stichtte een gezin, maar verliet deze na een aantal jaren om weer bij de koopvaardij te gaan. Na de Eerste Wereldoorlog keerde hij kortstondig terug naar de VS, ditmaal naar New York, waarna hij uiteindelijk naar Groot-Brittannië vertrok.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog reisden veel arbeiders uit de koloniën af naar Groot Brittannië. Een naoorlogse recessie in combinatie met toenemende xenofobie leidde tot toenemende onderdrukking van de koloniale bevolking. Volgens Høgsbjerg verkeerden koloniale zeelieden in een onmogelijke positie.
Ze werden beschuldigd van het drukken van de lonen van blanke zeelieden maar ervoeren tegelijkertijd aan den lijve de gevolgen van de raciale scheepshiërarchie. Vakbonden werkten actief mee aan de instandhouding van deze vorm van racisme.
In deze omstandigheden radicaliseerde Braithwaite en werd hij lid van de National Union of Seamen, een vakbond voor zeelieden. Hij bepleitte daarin de noodzaak van een gezamenlijke arbeidersstrijd en speelde een grote rol bij vakbondsacties. Met name zijn vurigheid en sprekersvaardigheden komen herhaaldelijk naar voren in het boek.
Ook besteedt Høgsbjerg aandacht aan de internationale kant van de strijd. Zo laat hij de rol van de Komintern zien bij de wereldwijde organisatie van vakbonden voor en door arbeiders uit minderheidsgroepen. Via één van deze vakbonden raakte Braithwaite betrokken bij de Communistische Partij van Groot-Brittannië.
Nadat Hitler aan de macht kwam, veranderde echter de koers van de Komintern. Uit angst voor Duitse militaire agressie zocht Stalin toenadering tot zowel Groot-Brittannië als Frankrijk. Omdat beide landen koloniën bezaten, was het voor Stalin strategisch niet handig om teveel de nadruk te leggen op anti-imperialistische strijd.
Deze keuze was voor Braithwaite onverteerbaar. Uiteindelijk brak hij met de communistische partij, net als vele van zijn medestanders. Ondanks deze tegenslag bleef hij betrokken bij de arbeidersstrijd en werd in 1936 verkozen tot voorzitter van de Colonial Seamen Association.
Hij zette zich in voor een internationalistische strijd waarbij niet alleen zeelieden maar ook de koloniale bevolking werd betrokken. Ook was hij lokaal actief in het arme Londense East End, waar hij woonde.
Uit het nauwkeurige graafwerk van Høgsbjerg komt niet alleen een beeld naar voren van Braithwaite zelf, maar van een gehele generatie van belangrijke zwarte socialisten zoals C.L.R. James en George Padmore. Hoewel er nog veel onbekend is over het leven van Braithwaite, geeft dit boek een breed overzicht van zijn leven en werk.
Talloze referenties bieden daarnaast een uitstekend startpunt voor verder onderzoek naar deze bevlogen activist. Høgsbjerg geeft met Braithwaite een overtuigend voorbeeld hoe socialistisch internationalisme in de rumoerigste tijden een inspiratiebron kan zijn.
Christian Høgsbjerg
Mariner, Renegade & Castaway: Chris Braithwaite
Uitgeverij: Bookmarks / 118 pagina’s / €5,=
Dit boek is verkrijgbaar bij LeesLinks.