Groningse volksopstand gaat door

Zaterdag 18 januari protesteerden ongeveer 4000 mensen tegen aardbevingen, massaontslag en de plundering van de provincie door het kabinet. Een kilometers lang lint van auto’s trok langs de gasvelden op weg naar een volksdebat, georganiseerd door de FNV. De opstand van Groningers combineert spontane acties zoals ‘bezettingen’ van gasvelden met grote massamomenten. De geest gaat waarschijnlijk niet makkelijk terug in de fles.
20 januari 2014

Door Ewout van den Berg

Op vrijdag mocht minister Kamp in het Groningse dorp Loppersum het kabinetsbesluit toelichten. Nog voordat hij was begonnen, werd de persconferentie verstoord door Groningers buiten die lieten horen geen enkel vertrouwen te hebben in de gevestigde politiek. 1,2 miljard euro voor de provincie is een schijntje vergeleken met de 210 miljard euro die de afgelopen vijftig jaar uit de provincie werd gepompt. Na een oproep van een boer op Facebook blokkeerden 100 tractoren die avond het dorp om Kamp niet weg te laten komen.

Dezelfde Kamp trouwens noemde de aardbevingen in Groningen een banenmachine. Ontslagen Aldel-werkers zouden volgens de minister wel aan de slag kunnen in de bouw om de schade te herstellen van de aardbevingen. Als we Kamps wereldvreemde logica volgen, zou het kabinet volgend jaar kunnen beginnen met het bombarderen van achtergestelde gebieden.

Dit kabinet doet alsof de gaswinning wordt teruggebracht, maar in feite houdt zij zich aan eerder gemaakte afspraken over de gaswinning. Om de afgelopen kabinetten in stand te houden, werd fors meer onder de provincie vandaan gepompt dan de afspraak was. Alleen in Loppersum zelf, dat het hevigst wordt getroffen door de aardbevingen, wordt de gaswinning beperkt, maar zelfs hier gaat die door. Op andere plekken wordt nu weer meer geboord. Dit kabinet speelt hiermee letterlijk met levens.

De toezegging van Kamp laat zien dat actievoeren helpt. Jarenlang werd er alleen maar over gepraat, en drie weken na het uitbreken van het protest komt dit kabinet al over de brug. Maar de toezegging is een sigaar uit eigen doos. D66 en het CDA hebben al aangegeven klaar te staan om dit kabinet te helpen nog eens 850 miljoen euro te bezuinigen. Na de gemeenteraadsverkiezingen zal blijken waar ze dit geld gaan halen. Het zal vast niet bij de multinationals of miljonairs vandaan komen. De afgelopen jaren zijn deze juist steeds minder belasting gaan betalen, en werden de extra gasinkomsten gebruikt om dit gat te dichten.

Door heel Nederland worden mensen geraakt door bezuinigingen en massaontslagen. In Groningen wordt dit verergerd doordat bedrijven vertrekken naar de Randstad en mensen niet van hun huizen afkomen vanwege de aardbevingen. Er staan tienduizenden banen op het spel en activisten weten dit.

Volksdebat

De autodemonstratie op zaterdag was levendig en strijdbaar. Er werd veel lawaai gemaakt en mensen staken vanuit huis en vanaf viaduct hun duimen omhoog. De vakbond reed voorop in een vrachtwagen met de leus: ‘Eerst ons gas, toen ons huis, nu ons werk’. Er werden autovlaggetjes uitgedeeld met de eis ‘Gas terug!’ De verschillende gasvelden langs de route werden bewaakt door (ongetwijfeld volle) ME-busjes en de politie. Geen overbodige luxe gezien de acties de afgelopen weken van actiegroepen zoals ‘Schokkend Groningen’, ‘Bommen Berend’ en ‘Groningers in Opstand

In Zuidbroek vond er naar Groningse CPN-traditie een volksdebat plaats waarin mensen konden laten weten met welke eisen de vakbond bij het kabinet moest aankloppen. Verspreid door de zaal eisten Groningers grootschalige investeringen in de provincie, schadeloosstelling, een einde aan alle gaswinning en het stoppen van de bedrijfssluitingen. Deze opzet was een welkome verandering ten opzichte van de vaak nogal dichtgetimmerde vakbondsmanifestaties. De vakbond zelf lijkt vooral werk te willen maken van de sluiting van Aldel, maar veel meer bedrijven in de regio worden met sluiting bedreigd. Er was een stevige delegatie van werkers van Parker, een bedrijf uit Hoogezand dat op 1 juni zal sluiten.

Het is positief dat de vakbond hiermee aansluit bij deze breedgedragen opstand. Zo verschuift het een gedeelte van de strijd naar de plek waar mensen economische macht hebben en zo kunnen bedrijfssluitingen voorkomen worden. Maar de rol van de vakbond is dubbel. De vakbondstop, met PvdA’er Heerts voorop, was het afgelopen jaar onmisbaar om de bezuinigingen van dit kabinet door te kunnen drukken zonder al te veel verzet. Zij zal er dan ook alles om doen om de boel onder controle te houden.

Dit zal niet zo makkelijk lukken. Verspreid over de provincie vond er de afgelopen weken bijna elke dag wel een actie plaats. Maar om het initiatief te behouden is het belangrijk dat Groningers van onderaf draagvlak opbouwen door collectief beslissingen tot actie te nemen.

De behoefte om de eisen te onderstrepen met een demonstratie in Den Haag is groot, en terecht. Maar een demonstratie daar is wel een veel indirectere manier om de regering onder druk te zetten. Juist de plaatselijke spontane acties en grote protesten hebben afgelopen weken politici als Kamp en Commissaris van de Koning Max van den Berg (PvdA) angst ingeboezemd. Hun grote angst is dat het politieke zelfvertrouwen en de creativiteit van Groningers aanstekelijk zullen werken voor de rest van Nederland.