Marktwerking zorg bedreigt banen en patiënten
Door Kees Hoogendijk
Op 18 november werd bekend dat zorgondernemer Loek Winter het noodlijdende Slotervaartziekenhuis in Amsterdam voor 29 miljoen euro wil overnemen. Hij kocht eerder al de IJsselmeerziekenhuizen. De koop is een nieuwe wending in de machtsstrijd rondom het ziekenhuis na een maandenlange ruzie tussen bestuur en aandeelhouders.
Slotervaart gaf eerder dit jaar voor 5 miljoen euro aandelen uit aan Delta Onroerend Goed, een maatschappij uit Velsen-Noord die een van de grootste kredietverschaffers is. Het ziekenhuis kreeg geen geld, er werd een deel van een krediet omgezet in aandelen. Daardoor voelden andere aandeelhouders zich buitenspel gezet.
Het Slotervaartziekenhuis kwam eerder al in het nieuws doordat het begin dit jaar als enige ziekenhuis in Nederland geen contract kreeg van zijn grootste zorgverzekeraar, in dit geval Achmea. Daardoor waren patiënten onzeker of hun zorg vergoed zou worden. De opbrengsten liepen in de maand februari daardoor 8 procent terug.
Ondertussen dreigt de ongekend harde opstelling van zorgverzekeraars bij de onderhandelingen over de zorginkoop voor 2014 het zorgakkoord uit juli op te blazen. In het hoofdlijnenakkoord tussen het ministerie van Volksgezondheid, zorgverleners en -verzekeraars uit juli is afgesproken dat ziekenhuizen in 2014 mogen groeien met 1,5 procent, plus indexatie. In individuele gevallen mag daarvan echter worden afgeweken. Maar in plaats van te groeien worden de ziekenhuizen momenteel door de verzekeraars gedwongen om 5 tot 25 procent van hun budgetten af te halen. Daarmee willen ze hun eigen winsten opkrikken, maar dit zal ten koste gaan van zorgwerkers en patiënten.
Van Lanschot Bankiers publiceerde onlangs een artikel waarin gesteld wordt dat medisch specialisten ook (mede-)eigenaar van een ziekenhuis kunnen zijn. Op die manier kunnen zij waken over de kwaliteit van zorg. Bovendien kan dan worden gesneden in kosten van management door die taken onderdeel te maken van de aansturing door de specialist. In juli werd het noodlijdende LangeLand Ziekenhuis in Zoetermeer op die manier overgenomen door zijn medische staf en zorgorganisatie Vierstroom. Hierdoor kon Zoetermeer een basisziekenhuis houden en bleven de banen behouden.
Maar deze specialisten ruiken ook geld en fuseren in hoog tempo tot ziekenhuisoverschrijdende maatschappen. Ruim zeven van de tien ziekenhuizen hebben inmiddels te maken met instellingsoverstijgende maatschappen. Doordat zo monopolies ontstaan, dreigen nieuwe ontslagrondes in ziekenhuizen samen te vallen met grotere inkomensverschillen tussen gewone verpleegkundigen en specialisten.
In 2008 en 2009 werden Nederlandse banken met miljardensteun overeind gehouden. Maar mocht het Slotervaartziekenhuis failliet dreigen te gaan, dan heeft minister Schippers van Volksgezondheid al laten weten niet in te zullen grijpen. Overal waar marktwerking plaatsvindt, zien we dat producten duurder worden, dienstverlening achteruit holt en banen verdwijnen. Zorg is geen product voor op de markt, maar een basisrecht dat we moeten verdedigen.