Wilde staking bij de HEMA in Groningen
Vandaag vond er bij de HEMA, ‘beste werkgever van 2008’, in de Herestraat in Groningen een spontane staking plaats. Aanleiding hiervoor was de asociale houding van bedrijfstop die de arbeiders dwingt om elke dag van de week beschikbaar te zijn voor het bedrijf, in weerwil van de gemaakte afspraken.
Door Mona Dohle en Jelle Bruinsma
Volgens Henk van der Ploeg, hoofdonderhandelaar van de FNV, werden individuele medewerkers de afgelopen drie maanden steeds meer onder druk gezet om hun contracten aan te passen. De arbeiders worden gemanipuleerd om hun laatste vrijheden in te leveren en hun arbeidstijden volledig te flexibiliseren.
Enkele voorbeelden. Een alleenstaande moeder met twee kinderen vertelde ons dat ook zorgtaken niet meer als reden worden gezien om op sommige dagen en tijden niet beschikbaar te zijn voor werk. Haar werd een deadline gesteld om dit vóór 1 september ‘maar geregeld te hebben’ en zich volledig beschikbaar te stellen voor het bedrijf. Ze vertelde ons verder dat ze ‘veel collega’s [heeft] die hun kinderen om half zes ’s ochtends wakker maken om de zorgtaken te kunnen combineren met het werk.’ Een ander voorbeeld van de schandalige druk die op arbeiders wordt gezet tijdens deze economische crisis is een vrouw die voor haar zieke man moet zorgen. De reactie van de bedrijfsleider daarop was: ‘Wij hebben er niet om gevraagd dat jouw man ziek werd.’
Voor veel medewerkers van de HEMA was de maat nu vol. Ongeveer de helft, voornamelijk vrouwen, verzamelde zich voor de ingang om het werk neer te leggen. De staking werd vooraf bemoeilijkt door bedrijfsleiders die met zijn tweeën op individuele werknemers afstapten met de vraag of zij gingen staken, ondertussen dreigend met repercussies, zo vertelden de medewerkers ons. ‘Ik kreeg een filiaalleider bij me die zei: als het personeel het werk neerlegt dan wordt dat als werkweigering gezien en zal dat consequenties hebben.’
Desondanks is naar schatting van Henk van der Ploeg ongeveer de helft dan de medewerkers naar buiten gekomen. Hij benadrukte dat het beleid van de HEMA een schending van de individuele werknemersrechten inhoudt en stelde desnoods naar de rechter te stappen. Gea Lotterman, bestuurder bij FNV Bondgenoten op de afdeling handel, moedigt hun aan om door te gaan. Zij maakt zich er vooral kwaad over dat de crisis als middel wordt gebruikt om druk uit te oefenen op de werknemers. ‘Alles aan de crisis te hangen, dat is verdomme niet terecht, hou vooral vast, ik heb zo veel respect voor jullie.’
Opvallend is dat het vooral vrouwen zijn, die onder de ‘flexibele’ arbeidstijden te lijden hebben. Velen van hen proberen met veel moeite om familie en beroep te combineren, vaak ten koste van hun gezondheid. Bijna iedereen heeft verhalen te vertellen over mensen die door het werk helemaal uitgeput zijn. Tegelijkertijd heerst er ook grote onvrede over de arrogantie vanuit de bedrijfstop ten opzichte van het personeel. Jolanda vertelt dat ze al 25 jaar voor de HEMA werkt, maar zich totaal niet gewaardeerd voelt. ‘Het bedrijf functioneert eigenlijk als een piramide, met een kleine groep bovenaan. Dit zou eigenlijk andersom moeten zijn: de arbeiders boven!’
Voor de eisen van de vakbond blijft in deze sfeer geen ruimte meer. Volgens Bart Plaatjes, FNV-bestuurder in de handel, is de situatie duidelijk: ‘De werkgever poldert allang niet meer, waarom moeten wij dan nog polderen?’ Met dit geluid staan de stakers van vandaag niet alleen. In haar pauze toont Noverita Kartosentono, medewerkster van een verder gelegen Super de Boer-filiaal, zich solidair door langs te komen en mee te doen. Ook de klanten van de HEMA toonden veel begrip voor de situatie.
Deze solidariteit is een voorbeeld van hoe we de crisis te lijf moeten gaan: arbeiders samen. De landelijke demonstratie van 26 september is hier een belangrijk moment in. Niet alleen bij de HEMA , maar overal zullen de bedrijven proberen de arbeiders op te laten draaien voor de crisis. Het frappante is dat de HEMA sinds 2007 in handen is van Lion Capital, een Britse investeringsmaatschappij. Deze maatschappijen en de risico’s die zij namen speelden een essentiële rol in het genereren van de huidige crisis. De gevolgen van de crisis zullen de komende maanden steeds meer doorsijpelen naar de werkvloer en meer en meer arbeiders zullen de consequenties ondervinden. De staking bij de HEMA was een eerste kleine stap in het verzet hiertegen.