Geen sociaal akkoord zonder strijd

De inkt van het regeerakkoord was nog niet droog toen De Telegraaf haar schreeuwcampagne tegen 'Marx Rutte' lanceerde. De rechtse lobby werd op haar wenken bediend. Ondertussen mort links, maar ziet het geen alternatief. Toch zijn er belangrijke aanknopingspunten.
3 december 2012

Door Maina van der Zwan

Een visieloze uitruil tussen links en rechts. Dat was het oordeel in de media over het regeerakkoord van Rutte II. De VVD kreeg een belastingverlaging en de PvdA mocht ‘nivelleren’ via de zorgpremie. In werkelijkheid was er helemaal geen sprake van nivelleren: alle koopkrachtplaatjes van arm tot twee keer modaal gingen er op achteruit en het vermogen van de superrijken bleef onaangetast. Maar opgejut door Wilders, Wiegel en De Telegraaf, zwichtte Rutte voor de rechtse klaagzang. Volgens opiniemakers een weinig belovende start voor twee partijen die elkaars tegenpolen zouden zijn.

Maar de verschillen tussen de liberalen en sociaal-democraten gaan over accenten, niet over fundamenten. Beiden staan voor een ‘sterk Nederland’, hard bezuinigen en het doorzetten van de neoliberale lijn van de afgelopen decennia. Beide partijen zijn nauw verweven met het bovensegment van het bedrijfsleven en behartigen specifiek die belangen.

Dus wordt de nullijn voor ambtenaren verlengd en uitgebreid naar zorgwerkers. De ontslagbescherming wordt verder afgebroken; de WW verlaagd en verkort. De marktwerking in de zorg wordt verdiept en de macht van verzekeraars neemt toe. De inflatie loopt op, mede door de btw-verhoging en Europese bankensteun, en het koopkrachtverlies loopt in de vele procenten. Dit terwijl de JSF gewoon doorgaat en de belastingvoordelen voor het bedrijfsleven en de allerrijksten intact blijven.

Met andere woorden, er is niets links aan dit regeerakkoord. Zelfs het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek gebeurt op een niet-progressieve manier. In plaats van de villa-subsidie af te schaffen, worden nu de minder vermogende hypotheekbezitters getroffen. Typisch PvdA om van linkse thema’s iets rechts te maken.

Het enige verschil met de voorgaande kabinetten is dat nu het geheel van werkende mensen wordt aangevallen, ook de middeninkomens. Dat was de schrik voor het deel van de VVD-kiezers dat dacht dat een liberaal kabinet alleen de onderkant zou pakken. Niet dus. Met een nieuwe ronde van miljardenbezuinigingen, koopkrachtverlies en de toenemende werkloosheid gaat dit kabinet de crisis definitief naar Nederland halen.

Bernard Wientjes van bazenvereniging VNO-NCW noemt het kabinetsbeleid een vorm van ‘shocktherapie’ dat ‘zeer zware maatregelen’ omvat die werkgevers al langer willen. Hij acht het dan ook ‘absoluut noodzakelijk’ dat het kabinet vier jaar aanblijft om de klus te klaren. De vraag voor zowel kabinet als maatschappelijke oppositie is of dat gaat lukken.

Polderen of actievoeren

Snel na het regeerakkoord kelderden zowel de PvdA als de VVD in de peilingen, maar die impopulariteit is ingecalculeerd en zal de coalitie niet snel in de problemen brengen. Qua parlementaire stabiliteit zit het ook goed.

De minderheid in de Eerste Kamer zal opgevangen worden via deals met de Kunduz-partners. Dat is de betekenis van Pechtolds ‘excuses aanvaard’. Dat het CDA en GroenLinks ieder vanuit verschillende hoek roepen dat ze bepaalde onderdelen van het regeerakkoord niet gaan steunen, heeft niets te maken met een principiële oppositie en alles met politieke manoeuvres.

Echte instabiliteit kan alleen maar komen van de straat, van breed maatschappelijk protest. Die potentie is er, maar veel zal van de FNV afhangen. Het is duidelijk dat het kabinet en de werkgevers de vakbeweging aan boord willen hebben. En het had weinig gescheeld of FNV-voorzitter Heerts had zijn handtekening onder een sociaal akkoord gezet dat groen licht zou geven voor alle kabinetsmaatregelen.

Hij is op het allerlaatste moment teruggefloten door de besturen van FNV Bondgenoten en de Abvakabo. In het voorjaar zal een nieuwe poging volgen. Als er een sociaal akkoord komt, is dat slecht nieuws voor de mogelijkheden van massaal verzet tegen de kabinetsplannen.

Twee taken

Daarom is het zaak dat vakbondsleden de druk op gaan voeren om te voorkomen dat er een sociaal akkoord komt. De boodschap aan Heerts moet zijn dat er geen concessies gedaan mogen worden zonder strijd. Er staat hier teveel op het spel om te gaan inleveren zonder het gevecht aan te gaan.

Er is dus druk nodig en dat betekent dat de acties die wèl plaatsvinden heel belangrijk zullen zijn. Die kunnen een focuspunt bieden aan vakbondsleden om zich aan op te trekken, het signaal geven dat terugvechten mogelijk is en de solidariteit tussen sectoren helpen vergroten. Warmdraaien voor grootschalig protest betekent nu kleine acties verbreden. Het is een taai karwei, maar de enige weg waarop dit kabinet vanuit de linkerhoek gedwarsboomd kan worden.