De zorg: ‘Als meer mensen staken heeft dat een sneeuwbaleffect’
Interview door Sjerp van Wouden
Hoe lang werk je in de zorg?
Sinds 1993. Bij Cordaan, in een verpleegtehuis, ben ik twee jaar geleden begonnen met actievoeren voor betere zorg. Daarom ben ik daar op non-actief gezet. Als uitzendkracht ging ik aan de slag bij Osira Sint-Jacob om de kwaliteit te verbeteren in het verzorgingshuisgedeelte. Ook daar ging ik actievoeren. Aan kwaliteit verbeteren kwam ik niet toe omdat we met steeds minder personeel werkten en eigenlijk alleen bezig waren met overleven.
Sinds wanneer kaarten jullie bij Osira de problemen aan?
Vanaf januari geven we signalen af aan het management. Zij zeiden: ‘We hebben niet meer geld, dus jullie moeten het gewoon doen.’ Toen hebben we hulp gevraagd aan de Abvakabo, want het kon niet meer. Medewerkers werden ziek, kregen lichamelijke klachten en waren niet vriendelijk meer tegen bewoners. We wilden hier iets aan doen. Het bleek vrij snel dat het door de hele instelling en andere Osira-instellingen speelde.
We hebben als Abvakabo een pakket gemaakt met dingen waar we tegenaan liepen. Geen kwaliteit in de zorg, te weinig geld voor vast personeel, te veel flexwerkers en uitzendkrachten, wat eigenlijk slecht is voor de zorg. De werkgeversbonden zeiden: ‘Jullie zitten op ons beleid’. Mijn antwoord was: ‘Hebben jullie weleens meegedraaid op de werkvloer? Want ik heb het idee dat jullie totaal niet weten wat er op de werkvloer speelt’.
Waarom zijn jullie tot acties overgegaan?
Als je wacht tot de politiek en Raad van Bestuur een beslissing nemen, dan kun je blijven wachten. Ondertussen gaat alles alleen maar slechter en tref je niet alleen de mensen die de zorg nodig hebben maar ook de medewerkers. Dus op een gegeven moment moet je zelf gaan bedenken welke acties je kan voeren.
Want vind je van de uitspraak dat acties in de zorg onverantwoord zijn ‘want je dupeert bewoners’?
Die aantijging is onterecht, omdat wij ons daar heel erg bewust van zijn. We hebben een noodachterwacht gecreëerd, en ervoor gezorgd dat mensen de zorg kregen die ze nodig hebben.
Jullie zijn in staking gegaan en hebben een flinke overwinning behaald. Onder andere 100 voltijdbanen erbij, ingekorte diensten teruggedraaid, en vaste contracten worden aangeboden.
Ja, en dat is geweldig. In april hadden we een gesprek met de Raad van Bestuur, en benoemden al deze punten. De voorzitter gooide ze allemaal van tafel. ‘Wij gaan hierover niet met jullie in gesprek’ zeiden ze. Als je dan ziet dat naar aanleiding van alle acties we alsnog al die eisen hebben binnengehaald dan is het gewoon geweldig. Ik denk dat er zo heel veel rust wordt gecreëerd, niet alleen voor ons maar ook voor de cliënten. En ik denk dat kwaliteits- en kwantiteitsverhoging binnen de organisatie zal plaatsvinden.
Is de bond in jouw sector actiever dan op andere plekken?
Dat komt omdat wij als werknemers ook die hulp vragen, en omdat we op de werkvloeren georganiseerd bezig zijn als vakbondsleden. Dat is denk ik wat al die jaren niet zo is geweest, maar wat we wel nodig hebben. Mensen zijn strijdbaarder, en vinden: ‘We hoeven niet bang te zijn, we staan waarvoor we staan, we hebben een doel waarvoor we in de zorg werken’.
De bond ondersteunt ons totdat we het ook echt zelfstandig kunnen. Als georganiseerde werknemers komen we elke drie maanden bijeen. Acties zijn goed georganiseerd door de open communicatie, we geven elkaar uitleg over waarom we doorgaan.
Op meer plekken wordt actie gevoerd, zoals in de Emmense thuiszorg. Ook in Amsterdam willen andere zorgwerkers het voorbeeld van Osira volgen. Hebben jullie contact?
We zijn op een gegeven moment door heel Nederland gegaan met de bus, wij wilden actie in de zorgverlening. Als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag allemaal gaan actievoeren en ook het werk daadwerkelijk neerleggen, dan denk ik dat het een sneeuwbaleffect heeft. Amsta heeft meegedaan aan eerdere acties en was betrokken bij wat speelde bij Osira.
Dus we zeiden: als Amsta ondersteuning nodig heeft – bijvoorbeeld bij het werk neerleggen, of hun Raad van Bestuur laten zien dat dit zo niet langer kan – dan kunnen ze altijd rekenen op ondersteuning van Osira-medewerkers. Dat heb ik ook tegen iemand van het Sarphatihuis gezegd.
We moeten elkaar ook vinden. Op dit moment is iedereen voor zijn eigen organisatie aan het knokken, de volgende stap zou inderdaad moeten zijn dat we met meer organisaties in een vakbeweging terechtkomen.
Door het hele land voeren zorgmedewerkers steeds hardere acties tegen de hoge werkdruk en voor meer kwaliteit. Voor meer informatie zie FNV voor zorg.
_________________________________________________________________________________________________
Zijn de zorgkosten onhoudbaar?
De staatsuitgaven aan zorg zijn de afgelopen jaren gestegen. Op het moment vormen zorgkosten een kwart van de totale begroting (zo’n 90 miljard euro), in 2040 zou dit 40 procent zijn. Volgens de VVD en rechtse commentatoren zou er daarom onder het motto van ‘niet doorschuiven, maar aanpakken’ stevig bezuinigd moeten worden. Socialisme.nu geeft een aantal tegenargumenten en bepleit dat het geld niet bij personeel en patiënten, maar bij managers en marktwerking gehaald moet worden.
Miljarden worden verspild
Na de VS, heeft Nederland relatief de hoogste zorguitgaven. Het ministerie van Volksgezondheid schat dat er een miljard per jaar verspild wordt, maar dat is waarschijnlijk veel meer. Het prijsstelsel moedigt ziekenhuizen en artsen aan om duurdere behandelingen uit te voeren, en patiënten langer dan nodig onder behandeling te houden.
Door de marktwerking is de zorg zich aan het bedrijfsleven gaan spiegelen. Managers en bestuurders strijken miljoenen op. De vijf bestuursleden van de grootste zorgverzekeraar, Achmea, krijgen gemiddeld 680.000 euro vast salaris, plus een bonus die net zo hoog kan zijn, en 300.000 euro per jaar aan pensioenopbouw.
Hoge kosten door patenten
Vanwege patenten kosten medicijnen veel meer dan hun bestanddelen. Farmaceutische bedrijven stellen dat ze anders geen onderzoek doen, maar de opleiding van hun onderzoekers betalen wij allemaal.
Deze bedrijven bepalen grotendeels de onderzoeksagenda, met onzinnige prioriteiten (een pil tegen koopziekte) en overdiagnostisering voor een betere omzet. Patenten vrijgeven en meer onderzoek op universiteiten maken medicijnen betaalbaar. Niemand wil ziek zijn. Het is onmenselijk en onnodig om mensen met een zeldzame ziekte hun eigen medicijnen te laten betalen, zoals nu de 115 mensen met de erfelijke spierziekte Pompe.
Marktwerking werkt niet
De ervaringen met marktwerking in de zorg zijn desastreus. Niet alleen in de VS, maar ook in Nederland. De Tweede Kamer liet deze zomer het experiment met vrije tandartstarieven terugdraaien, nadat de tarieven in zes maanden stegen met 6 procent.
Zorgwerkers willen geen marktwerking. 86 procent van de huisartsen en tweederde van de specialisten en geneeskundestudenten willen marktwerking in de zorg per direct afschaffen. Socialisten vinden dat mensen op de werkvloer zelf moeten bepalen hoe hun werk wordt georganiseerd. Zij hebben de meeste kennis over hoe ze goede zorg kunnen leveren – niet de minister.
_________________________________________________________________________________________________
Kabinet: de patiënt betaalt
Op Prinsjesdag werd bekend wat de Kunduz-plannen betekenen voor de zorg. Partijen krabbelden in verkiezingstijd terug van hun bezuinigingspakket van 12 miljard euro, maar ze worden gewoon doorgezet. Wat betekenen de plannen voor de zorg?
• De eigen bijdrage wordt met 130 euro verhoogd tot 350 euro.
• De prijs van het basispakket stijgt, volgens de schatting van zorgverzekeraars met minstens 100 euro per jaar.
• Mensen moeten een eigen bijdrage van 7,50 euro per dag betalen als ze in het ziekenhuis of instelling liggen voor specialistische zorg.
• Rollator en verbandmiddelen verdwijnen uit het basispakket. Voor gehoortoestellen moeten mensen zelf 25 procent meebetalen.
De SER-commissie onder leiding van Jet Bussemaker (PvdA) kwam eind september met een rapport om de zorg ‘betaalbaar en toegankelijk te houden’. De commissie stelt voor dat mensen in verpleeghuizen grotendeels zelf hun huisvesting, voeding en welzijn betalen. Verpleeghuizen en ziekenhuizen moeten ook meer concurreren om een contract te kunnen sluiten met zorgverzekeraars.
Er is een reëel risico dat het komende kabinet grote delen van de aanbevelingen overneemt. De noodzaak voor acties blijven dus onverminderd groot.