Hoe rebels is de Duitse Piratenpartij?
Door Mark Bergfeld
‘Que no! Que no! Que no nos representan!’ (Zij vertegenwoordigen ons niet!) Van de straten in Buenos Aires in 2001 tot Puerta del Sol in Madrid en Plaza de Cataluna in Barcelona 2011, verwoordt deze leus de woede en vervreemding die miljoenen mensen voelen ten opzichte van het politieke systeem, met zijn beroepspolitici, lobbyisten en ongekozen technocraten.
De crisis in de eurozone heeft het ondemocratische karakter van de EU blootgelegd. Hoewel Duitsland tot nog toe niet is geraakt door de crisis, is er wel grote onvrede met de traditionele politieke partijen en het politieke systeem. In tegenstelling tot Spanje, waar duizenden jonge werkloze afgestudeerden pleinen bezetten onder de vlag van ‘Democracia Real Ya’ (Echte Democratie Nu), is deze drang naar democratie in Duitsland gekaapt door een onwaarschijnlijke politieke formatie: de Piratenpartij.
De Piratenpartij spreekt vooral miljoenen werklozen en arbeiders aan in heel Duitsland die voor de eerste keer gaan stemmen. Tijdens de deelstaatverkiezingen eerder dit jaar in Schleswig-Holstein en Nordrhein-Westfalen kregen de piraten gemiddeld 8 procent van het totale aantal stemmen en breidde hun parlementaire aanwezigheid uit tot vier Duitse deelstaten. Die Linke slaagde er niet in om de kiesdrempel van 5 procent te halen, waardoor zij niet deelnemen aan deze parlementen.
Terwijl de opkomst van Die Linke meer dan 5 jaar geleden een schokgolf veroorzaakte in het politieke landschap, worden de piraten met open armen verwelkomd door presentatoren van talkshows, journalisten en zelfs Angela Merkel.
De Piraten stelen stemmen van alle partijen: links, rechts en het politieke midden. Zij groeien door de ontgoocheling over Die Linke die teveel gericht is op het parlement en hun eigen interne conflicten. Maar ze winnen ook stemmen van de FDP en de Groenen. Deze partijen presenteerden zichzelf vroeger als liberalen, maar hebben dat terrein prijsgegeven: de FDP omdat zij harde neoliberalen zijn geworden en de Groenen omdat zij terwijl ze zelf regeerden compromissen hebben gesloten over kernenergie en buitenlandse interventie.
Het grote aantal stemmen voor de Piratenpartij zou een landelijke coalitie tussen de SPD en de Groenen onmogelijk kunnen maken. Daardoor zou Merkel nog 4 jaar aan de macht kunnen blijven na de verkiezingen van 2013. Over veel thema’s is de Piratenpartij onduidelijk (bijvoorbeeld NAVO-interventies en immigratie), maar door haar groeiende parlementaire aanwezigheid zal zij in de praktijk getest worden. Eén ding is zeker: ze vormen geen bedreiging voor Merkel en haar fiscale verdragen in parlement of op straat.
Hun retoriek tegen internettoezicht en staatsregulering is op geen enkele manier antikapitalistisch. In plaats daarvan zien ze de ‘absolutistische’ staat als de bron van het kwaad. Terwijl duizenden mensen gecriminaliseerd worden omdat ze boeken, muziek en films downloaden, zijn de Piraten de partij geworden die zich verzet tegen een staat die de belangen beschermt van de muziek- en filmindustrie.
Hun ‘anti-establishment’-imago trekt mensen aan die voor het eerst gaan stemmen, werklozen en arbeiders, maar de activisten van de Piraten komen uit de gelederen van de establishment. De partijleider is een goedbetaalde ambtenaar op het Ministerie van Defensie. Daarnaast is de meerderheid van het partijkader zelfstandig ondernemer in de IT-sector, die geprofiteerd hebben van een systeem waar ze beweren tegen te zijn.
Net zoals de Groenen ooit een kennismonopolie hadden op milieugebied, hebben de Piraten nu een monopolie op vraagstukken van internetveiligheid, rechten en intellectueel eigendom. Maar er is grote kans dat de geschiedenis zichzelf herhaalt. Vanwege de opkomst van de Groenen schreef elke partij vijf paragrafen in hun programma over klimaatverandering. Nu al pakken andere partijen vraagstukken op rond het internet om zich te verbinden met een hele generatie die vervreemd is van de traditionele partijen.
De methode van de Piraten heet ‘vloeibare democratie’. Behalve dat het gebaseerd is op open-source software, is het niets meer dan een mix van representatieve en directe democratie. Maar in werkelijkheid zijn het degenen die de meeste tijd doorbrengen in dit proces en de meeste expertise hebben ook degenen die het snel gaan domineren.
De opkomst van de Piratenpartij moet een waarschuwing zijn voor Die Linke, maar het antwoord is niet simpelweg meer over het internet praten. Socialisten moeten een beweging opbouwen die het idee aanvecht dat democratie zich beperkt tot de stembus en het parlement.
Gezien de toename van pleinbezettingen en eisen voor echte democratie, zouden socialisten moeten pleiten voor een ander soort democratie: socialisme van onderaf, gebaseerd op arbeiders- en volksvergaderingen. Dat is het soort macht die niet alleen de afschaffing van intellectueel eigendom kan eisen, maar van al het privébezit.
Dit is een vertaling uit de Socialist Review.