Griekse schuldencrisis terug in volle hevigheid
Foto: Confrontatie tussen politie en demonstranten tijdens de algemene staking van 11 mei, 2011.
Door Jerome Roos
Wat dachten de ministers van Financiën van Duitsland, Frankrijk en Griekenland toen ze vorig weekend bijeenkwamen op een Luxemburgs kasteel voor een ‘topgeheime’ dinerbespreking over de aanhoudende Griekse schuldencrisis? Bespraken zij tijdens hun vijfsterren banket de menselijke tragedie die zich momenteel in Griekenland afspeelt? Bespraken ze het feit dat de jeugdwerkloosheid is gestegen tot meer dan 35 procent, de lonen minstens 20 procent zijn gedaald, de pensioenen zijn verlaagd tot 600 euro per maand, en dat gemeld wordt dat het aantal zelfmoorden bijna is verdrievoudigd sinds het uitbreken van de crisis?
Helaas, maar voorspelbaar genoeg, stonden de zorgen van het Griekse volk niet op het menu in Luxemburg. In plaats daarvan kwamen deze mannen en vrouwen bijeen om ‘belangrijkere’ zaken te bespreken, zoals hoe de dreiging af te wenden dat Griekenland zijn schulden niet afbetaalt – of, nog erger in hun ogen, dat het land de eurozone verlaat.
Op dit moment is het pijnlijk duidelijk geworden dat het EU-IMF-reddingsplan van vorig jaar geen enkele oplossing vormt voor de schuldencrisis. De draconische bezuinigingsmaatregelen die het Griekse volk zijn opgelegd, hebben door de groei te drukken de zaken alleen maar verergerd. De ‘noodzakelijk pijn’ van het neoliberale medicijn dreigt de patiënt te doden.
Dus als dit de groeiende consensus is, waarom blijven beleidsmakers zich dan nog vastklampen aan het idee dat Griekenland, met wat extra snijden, meer privatiseringen en een beetje meer tijd, uiteindelijk in staat zal zijn om zich er doorheen te slaan? Waarom zijn ze zo bang dat Griekenland in gebreke blijft? Het antwoord is natuurlijk, dat terwijl dit Griekenland zou bevrijden van de harde bezuinigingen en een permanent overgewaardeerde munt, het tegelijkertijd een ramp zou voor de Europese banken die zo roekeloos hebben geleend aan de corrupte Griekse elite in de aanloop naar de crisis.
In een rapport dat vorige week uitkwam, waarschuwde het IMF dat ‘banken in de kernlanden van het moderne Europa in hun boeken aanzienlijk zijn blootgesteld aan de periferie van het eurogebied, en een schok in het vertrouwen zou zich snel kunnen verspreiden door Europa.’ Het is duidelijk dat dit reeds gebeurt. Alleen al Duitse en Franse banken hebben een som van 119 miljard dollar aan Griekse schulden in de boeken. Veel van dit geld is aan de Griekse regering geleend tegen exorbitant hoge rente, en in het volledige bewustzijn dat de Griekse staatsschuld geleidelijk aan steeds minder houdbaar werd.
Maar BNP Paribas, Société Générale en Kommerzbank, onder andere, bleven onverminderd Griekse obligaties kopen, dolgelukkig om de gapende begrotingstekorten van het land te financieren in de wetenschap dat de EU nooit zou toestaan dat Griekenland deze leningen niet zou afbetalen.
Sterker nog, zodra de financiële maffia besefte de Griekse staatsschuld onhoudbaar was geworden, vloog de president van Goldman Sachs, Gary D. Cohn, persoonlijk naar Athene om de regering een aanbod te doen dat zij niet kon weigeren: met behulp van complexe derivaten kon men de Griekse schuld simpelweg laten ‘verdwijnen’.
Zonder dat het Griekse volk er ooit over werd geïnformeerd, spanden corrupte regeringsambtenaren dus samen met buitenlandse speculanten om heimelijk de explosief groeiende staatsschuld onder het tapijt te vegen. Iedereen profiteerde rijkelijk van de buit van deze geheime casinocultuur – behalve de gemiddelde Griekse burger zelf.
Zelfs vóór de crisis bleek uit een onderzoek door Kapa Research en de London School of Economics dat een derde van de Grieken rond de formele armoedegrens van 500 euro per maand leefde. In een extreem voorbeeld van ironie, verwacht de Europese elite nu dat deze mensen de herculische taak op zich nemen om hun roekeloze banken te redden.
Toen deze scheve regeling uiteindelijk onmogelijk bleek, meldde minister van Financiën Jan-Kees de Jager botweg dat hij weigert om de Grieken verder bij te staan, tenzij er nog harder bezuinigd wordt. Het is het ultieme voorbeeld van de pot die de ketel verwijt dat hij zwart ziet: de rijken vertellen de armen dat ze op te grote voet leven.
Gelukkig heeft de Arabische lente overduidelijk aangetoond dat het niet alleen maar de financiële blaaskaken zijn die over de toekomst van de wereld beslissen. Als ergens de revolutionaire geest uit de Arabische wereld het Europese vasteland kan bereiken, is dat wel Griekenland.
Nu al gaat het Griekse volk met tienduizenden de straat op. Vorige week waren er twee achtereenvolgende dagen met massale protesten, toen een vreedzame algemene staking omsloeg in rellen en politie met geweld de mobilisatie van arbeiders en publieke oppositie tegen bezuinigingen op de openbare sector onderdrukte. Eén demonstrant werd in een coma geslagen.
Tegelijkertijd dreigt een spontane uitbarsting van burgerlijke ongehoorzaamheid de neoliberale regeringshervormingen te laten ontsporen. De ‘Ik Betaal Niet’ beweging heeft duizenden mensen gemobiliseerd om metrostations en tolcabines te bezetten, en mede-Grieken aangespoord om niet langer te betalen voor corruptie en speculatie.
Een andere ontluikende beweging, geholpen door het succes van de online-versie van de Griekse documentaire Debtocracy, eist openbare controle op de legitimiteit van de nationale schuld. Als zo’n accountantscontrole kan bewijzen dat gedeelten van de schuld onrechtmatig tot stand zijn gekomen, zou de regering volgens het internationaal recht deze leningen niet hoeven afbetalen.
Al met al zijn in het hele land tienduizenden mensen de alternatieven reeds aan het uitwerken. Er klinkt zelfs een luidkeels gebrul vanuit de straten van Athene: het volk zal niet achterover leunen en ten onder gaan zonder een strijdbaar weerwoord. In tegenstelling tot Brussel en Luxemburg staat in Athene de revolutie nog steeds op het menu.
Jerome Roos is redacteur van de website ROAR – Reflections on a Revolution
Op het Marxisme Festival spreekt de socialist Sotiris Kontogiannis (betrokken bij de antikapitalistische formatie ANTARSYA) over de situatie in Griekenland en de Britse blogger Richard Seymour (Lenin’s Tomb) over de crisis in de eurozone.