Straatsburg: meer dan rellen alleen

7 april 2009
foto: Jos van Zetten

Een paar dagen na de top van de G20 in Londen kwamen de wereldleiders in Straatsburg opnieuw bijeen voor de zestigste verjaardag van de NAVO. De top had echter meer weg van een acuut crisisberaad. En de tienduizenden demonstranten werden onthaald met traangas en politie-charges.

Door Maina van der Zwan

Beelden van een bellende Berlusconi en branden in de buitenwijken van Straatsburg domineerden de verslaggeving over de NAVO-top. Maar er was veel meer aan de hand. Internationale persbureaus berichtten dat ‘de spanning tussen de wereldleiders te snijden was’. Onenigheid over de opvolging van De Hoop-Scheffer en de crisis in Afghanistan domineerden de ‘feestelijkheden’. Obama bracht het nieuws over de toezegging van bondgenoten voor 5000 extra troepen misschien met veel optimisme, maar in werkelijkheid komt dit ook vanuit hun oogpunt niet in de buurt van een oplossing. Experts zeggen dat verdere destabilisering dreigt en dat er 500.000 troepen nodig zijn wil de NAVO het verzet de kop in kunnen drukken. Dat er gisteren weer een Nederlandse militair is omgekomen, nota bene bij een aanval op het Nederlandse kamp, bevestigt hoe gekunsteld de goednieuwsshow was.

Het gespannen verloop van de top kan ook niet los worden gezien van het protest op straat. Een jaar lang was een internationale coalitie van meer dan 500 maatschappelijke organisaties bezig geweest om protesten tegen de NAVO-top voor te bereiden. In alle opzichten zijn ze tegengewerkt door de autoriteiten. Uiteindelijk werd er alleen toestemming gegeven voor een demonstratie die in een buitenwijk mocht verzamelen en door een industrie-terrein verder de stad uit zou moeten lopen. En om te onderstrepen hoe de NAVO-landen over vrijheid en democratie denken, werden er 26.000 politie-agenten ingezet om de stad te vrijwaren van een tegengeluid.

Demonstranten die dit de facto demonstratieverbod niet accepteerden en naar de binnenstad optrokken om daar uitdrukking te geven aan de oppositie tegen de oorlogsescalatie van de NAVO, werden onthaald met traangas, charges en waterkanonnen. De bedoeling van de autoriteiten om protest ver buiten de binnenstad te houden mislukte echter. NOS-correspondent Paul Schneider zei vanuit het perscentrum: ‘Ik zie de betogers niet, maar hoor ze wel’. De politie-repressie leidde tot een grimmige sfeer en escalatie. Ironisch genoeg zag Straatsburg er uiteindelijk uit zoals Kabul en Bagdad er dagelijks uitzien: met rookpluimen aan boven de stad en een straatbeeld van militair machtsvertoon. Dit overschaduwde de inhoudelijke boodschap van de protesten.

Veel demonstranten waren dan ook verontwaardigd over het optreden van het zogenaamde ‘Black Block’, een verzamelterm voor in het zwart gehulde, gemaskerde activisten die fysiek geweld niet schuwen. Hoewel het misschien lijkt dat dit om een duidelijke homogene groep gaat, is dat niet het geval. Sommigen van hen waren gewoon heel boze jongeren die door het politiegeweld geprovoceerd werden om een steen te gooien. Een belangrijk deel bestaat uit autonoom anarchisten die bewust voor deze strategie hebben gekozen omdat ze ten onrechte denken dat dit de beste methode is om het systeem te bestrijden. En dan zijn er nog de politie-infiltranten die dankzij de nadruk op vermommingen zich makkelijk onder de demonstranten kunnen voegen. Bij menig protest is achteraf gebleken dat juist deze laatste groep een belangrijke rol heeft gespeeld bij gewelddadige escalaties.

Wie er ook achter welk masker schuilging, een ding is zeker: het geweld heeft de wereldleiders in de kaart gespeeld. Alle activisten worden in diskrediet gebracht en sympathisanten zullen zich minder snel durven aansluiten. Olivier Besancenot, leider van de Nouveau Parti Anticapitaliste (NPA) uit Frankrijk, meent dan ook dat de politie de demonstratie bewust uit de hand heeft laten lopen. De autoriteiten zijn bang voor een heropleving van brede, maatschappelijke protestbewegingen. In een context van algemene stakingen en bedrijfsbezettingen is dat niet gek. Dat verklaart mogelijk ook waarom duizenden vakbondsactivisten zaterdag de toegang tot de stad werd geweigerd. Een samengaan van anti-kapitalistische jongeren en boze vakbondsactivisten, de kwaliteit van de G20 protesten in Londen, werd als een te groot gevaar gezien.

In de kern ging het afgelopen weekend dan ook over de koers voor de toekomst en wie deze bepaalt: de huidige wereldleiders of een maatschappelijke beweging van onderaf. Onze eis was dat de oorlogen in Irak en Afghanistan beeindigd moeten worden, zodat we onze aandacht kunnen verleggen naar de echte bedreigingen die we als mensheid moeten trotseren: klimaatverandering, massale armoede en een irrationeel economisch systeem dat deze wereld wederom in een recessie heeft gestort.

Het verzet tegen de NAVO en het opbouwen van massale internationale bewegingen zijn cruciale onderdelen van de strijd voor een andere wereld. Dat is waarom we met de Internationale Socialisten voor de protesten in Straatsburg hebben gemobiliseerd en dat is waarom we ook in Nederland bouwen aan een grotere protestbeweging op straat. In een land waarin de PVV wordt getipt als grootste partij in de peilingen zijn dit urgente uitdagingen. We hebben een sterker links nodig: doe mee en sluit je aan.

Zie het item van Netwerk over de groep Nederlandse demonstranten in Straatsburg (vanaf 16:50).